Laboratuvar birimlerinde çalışan sağlık teknisyenlerinin AIDS hastalığına ilişkin bilgilerinin saptanması

Abstract

ÖZET Araştırma, laboratuvar birimlerinde çalışan sağlık teknisyenlerinin AİDS hastalığına ilişkin bilgilerini saptamak amacıyla planlanmıştır. Betimleyici ve analitik olarak hazırlanan bu araştırma, 24 Nisan - 9 Haziran 1995 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nin laboratuvar birimlerinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nin laboratuvar birimlerinde çalışan 379 sağlık teknisyeni oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi; araştırmanın amacına uygun olarak olasılıklı ömeklem tekniklerinden basit rastgele örnekleme ve tabakalı örnekleme yaklaşımı ile belirlenmiştir. Ömeklem kapsamına giren 190 sağlık teknisyenin 62'si Dahiliye Bilimlerine bağlı klinik laboratuvarlannda, 52'si Cerrahi Bilimlerine bağlı klinik laboratuvartannda, 76'sı Poliklinik laboratuvarlannda çalışmaktadır. Araştırmada sağlık teknisyenlerine AİDS hastalığına ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesi ve bu hastalığa yönelik tutumlarının değerlendirilmesini amaçlayan konularda yapılan araştırmalardan ve literatür taramalarından elde edilen bilgilere dayanılarak bir anket formu hazırlanmıştır. AİDS hastalığına ilişkin bilgi düzeylerini saptamak amacıyla düzenlenen anket formu; araştırma kapsamına giren sağlık teknisyenlerine ilişkin demografik / tanıtıcı sorular (1-12. sorular) ile AİDS hastalığına yönelik bilgi sorulan ( 1-24. sorular ) olmak üzere toplam 2 bölüm ve 36 sorudan oluşmaktadır. Anket formlan araştırmacı tarafından elde tek tek değerlendirilerek kodlanmış ve veri kodlama kağıdına geçirilmiştir. Hata kontrolleri yapılan verilerin istatistiksel değerlendirilmesi ise Ege Üniversitesi Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde gerçekleştirilmiştir. 109Araştırma bulgularının istatistiksel analizinde; sağlık teknisyenlerine ilişkin demografik veriler ve tüm tanıtıcı bilgiler sayı ve yüzdelerle ifade edilerek tablolar halinde sunulmuştur. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan ` sağlık teknisyenlerinin AIDS hastalığına ilişkin bilgilerine` etki edebileceği düşünülen yaş, cinsiyet, medeni durum, mezun olduğu okul, mezun olduktan sonra geçen süre, çalışma süresi, çalışılan birim, daha önce AİDS hastalığı konusunda alınan bilgilerin kaynaklan gibi bağımsız değişkenler arasındaki ilişki x2(Khi-kare) önemlilik testi ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlan genel olarak incelendiğinde, ömeklem kapsamına alınan 190 sağlık teknisyeninin toplam bilgi puan ortalaması f = 26.2 olup minimum yanıt sayısı 13, maksimum doğru yanıt sayısı 40'dır. Deneklerin %33.2'sinin toplam bilgi puanlannın 20-26 puan, %32.1'inin ise 27-33 puan arasında olduğu saptanmıştır (Tablo 30). Anket sonunda alınması gereken toplam bilgi puanı 48'dir. Araştırma kapsamına giren sağlık teknisyenlerinin toplam 24 sorudan oluşan bilgi değerlendirmelerinde, deneklerin hiçbiri sorulann tümüne yanıt verememiş, toplam 48 puan atmayı başaramamıştır. Sağlık teknisyenlerinden, AİDS hastalığına ilişkin kendi bilgi düzeylerini değerlendirmeleri istenmiş ve yaptıklan özdeğerlendirme sonuçtan değerlendirilmiştir. Ömeklem kapsamına alınan sağlık teknisyenlerinin çoğunluğu (%68.9) AİDS hastalığı konusundaki kendi bilgilerini `orta` düzeyde gördüklerini, geriye kalan %31.1 denek de 'iyi` düzeyde bilgiye sahip olduklannı belirtmişlerdir. AİDS'ti hastalara bakım veren sağlık personelinin HIV virüsü ile temas etme korkusu ile beraber, sürekli Ölüm riski ile karşı karşıya kaimalan onlarda tükenmişlik sendromu ve rol çatışmasına yol açmaktadır (16). Sağlık teknisyenlerinin gerek kendilerini AİDS buiaşlanndan koruyabilmelerini gerekse toplumun her kesiminde AİDS hastalığının yayılımını engelleyebilmek için etkili ve noyeterfi sağlık eğitimi yapabilmelerini sağlamak amacıyla bilgi birikimine sahip olmaları gerekmektedir. m

SUMMARY This study has been planned in order to determine whether health technicians working in laboratory units are well informed about AIDS. Prepared both as descriptively and analytically, this research was carried out in the laboratory units of the Research and Practice Hospital of the Agean University Medical Faculty between 24 April-9 June 1996. Those subject to the research were the 379 health technicians working in the laboratory units of Agean University Medical Faculty Research and Practice Hospital. The samplings were determined through techniques such as simple random samplings and stratified random samplings. 62 out of the 190 health technicians participating in these samplings have been working in Clinic Laboratories of Internal Medicine Units, 52 in Surgery Units and 76 in Polyclinic Units. In this research, the survey was prepared based on the findings of the researches into the knowledge level of health technicians and their attitude to AIDS. It consists of two sections-one including demographic questions ( questions 1-12) and the other including questions on their knowledge of AIDS (questions 1 -24) - making 36 questions in all. The survey forms have each been evaluated and coded on data coding paper. The statistical evaluation of the data whose errors were checked was carried out in Agean University Computer Research and Practice Center. In the statistical analysis of the research findings, demographic data and ail the descriptive information of the health technicians have been presented with diagrams expressed in figures and percentages. 112The relationship between the knowledge of the health technicians about AIDS, which is the dependent variable of the research and the independent variables such as age, sex, marital status, education background, the recentcy of their education, their experience, the unit they work in and the sources of their knowledge about AIDS was evaluated by x2 (Chi-Square) test. The research showed the total average knowledge level of 190 health technicians in the sampling as x = 26.2; and the minimum number of correct answers as 13 and the maximum number of correct answers as 40. It was seen that the total knowledge level of the %33.2 of the health technicians was 20-26 points and that of the %32.1 of the health technicians was 27-33 points (Diagram 30). The potential total knowledge level was determined as 48 points. None of the subjects was able to answer ail the questions correctly and thus to get full points. The health technicians were asked to evaluate themselves while answering the questions in the survey and their self-evaluation was also evaluated. Most of the health technicians stated that they had an average knowledge of the disease and the rest, which was %31.1, stated that they were quite knowledgeable. Their fear of being contaminated with HIV virus and facing the risk of death frequently, causes the bum-out syndrome and personality conflicts in their characters (16). Apparently they need more awareness of the ways of protecting themselves from AIDS and preventing the disease from spreading various sections of the society. 113