Verilen kemoterapinin yan etkileriyle ilgili bilginin annelerin anksiyete düzeylerine etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma yeni kanser tanısı konulmuş çocukların, annelerine verilen kemoterapinin yan etkileriyle ilgili eğitimin anksiyete düzeylerine etkisinin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı-yarı deneysel olarak yapılmıştır. Çalışma 8 Haziran - 21 Ağustos 1988 tarihleri arasında iki ayrı hastanede yeni tanı almış, deney grubunda 11 erkek, 9 kız çocuk annesi, kontrol grubunda 12 erkek, 8 kız çocuk anneleri üzerinde olmak üzere toplam 40 anne üzerinde yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak araştırmacı tarafından geliştirilen aile tanıtım formu ve Spieiberger'in durumluk-süreklik kaygı ölçeği kullanılmıştır. Kemoterapinin yan etkileriyle ilgili eğitimin verilmesi üç aşamada oluşturulmuştur. 1. basamakta annelerin durumluk-süreklik kaygı puanları saptanmış ve kemoterapinin tanımı, nasıl ve neden verildiği ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. 2. basamakta kemik iliği tanımı, kan hücrelerinin tanımları, sayıları ve bunların sayısının azalmasında dikkat edilecek noktalar anlatılmıştır. 3. basamakta sindirim sistemiyle ilgili sorunlar, deride oluşan yan etkiler ile kemoterapinin aile yaşantısı üzerine etkisi açıklanmış ve 3. basamak sonunda durumluk-süreklik kaygı formu tekrar doldurulmuştur. Elde edilen veriler: yüzdelik hesaplaması, scheffe testi, tek yönlü varyans analizi kullanılarak değerlendirilmiştir. Yapılan analizlerde eğitim öncesi her iki grubun durumluk kaygı ölçek puan ortalamaları yüksek bulunmuştur. Eğitim verildikten sonra deney grubunun durumluk kaygı ölçek puan ortalamasının düşmesi istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). Eğitim sonrası, durumluk kaygı ölçek puan ortalaması ile anne eğitimi ve ailenin oturduğu yerleşim birimi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0.05). Araştırmadan elde edilen bulgular, annelere kemoterapinin yan etkileriyle ilgili verilen eğitimin, durumluk kaygı ölçek puan ortalamasını düşürdüğü yolunda olup eğitimin önemini göstermektedir. 68

SUMMARY This study was semi-experimentaliy performed in order to examine the effect of training connected to the side effects of chemotherapy which is given to the mothers of the kids that are recently diagnosed with cancer on the anxiety ieveis. Study was done on total 40 mothers of recently diagnosed kids in 2 separate hospitals. 1 1 mothers of boys, 9 mothers of girls of experiment group, 12 mothers of boys 8 mothers of girls of control group between the dates of 8 June and 21 August 1998. Spielberger's conditions-continuity of anxiety forms and family identification form that was developed by researcher were used as data collection forms. Giving of the training connected with side effects of chemotherapy was constituted in three stages. On first step, condition-continuity of anxiety scores were determined and definition of chemotherapy, general information of how and why to be applied were given. On the second stage, definition of bone marrow, definition and number of blood cells and points to spend attention on decreasing of those were noted, in the third stage, problems relating with digestive system, side effect occurs on skin and the effects of chemotherapy on family life were explained and anxiety form were logged again in the en of 3 rd stage. The data obtained were evaluated by using percentage computing, scheffe test, single direction variation analysis. During the analysis the condition- continuity of anxiety score averages o both group were found high before the training. Decreasing of the condition-continuity of anxiety score average of experiment group after the training were given is statistically significant (p<0.05). A statistically semantic relation were found between after training and the residential part of the family (p<0.05). The results obtained from the research, shows that the training given to mothers about side effects of chemotherapy is the way to reduce the condition- continuity of anxiety score average and the importance of training. 69