Aile planlaması konusunda kaçırılmış fırsatların yakalanmasında hemşirenin danışman rolü

Abstract

212 ÖZET Bu araştırma, birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran 15-49 yaş grubunda bulunan evli kadınların etkili aile planlaması yöntemi kullanıp kullanmama durumunu değerlendirmek, aile planlaması yönünden kaçırılmış fırsatlar kapsamına giren kadınların aile planlamasına ilişkin bilgi düzeylerini saptayarak, deney grubu kadınlara aile planlaması danışmanlık hizmeti vermek, araştırma dönemi sonunda deney ve kontrol grubu kadınların aile planlamasına ilişkin bilgi düzeylerini ve etkili aile planlaması yöntemi kullanma durumlarını incelemek amacıyla planlanmıştır. Deneysel tipte; tanımlayıcı, kesitsel ve ileriye yönelik bir alan araştırması olan çalışma, 1 Haziran 1996 - 1 Eylül 1996 tarihleri arasında Bornova Sağlık Grup Başkanlığı'na bağlı Doğanlar Sağlık Ocağı'nda yürütülmüştür. Belirtilen tarihler arasında sağlık ocağına başvuran kadınların tümü (1000) ile öngörüşme yapılmıştır. Bu kadınlar içinde araştırma kapsamına etkili aile planlaması yöntemi ile korunmayan veya hiç aile planlaması yöntemi kullanmayan 300 kadın, 150 deney, 150 kontrol grubunda bulunmak üzere, yaş, eğitim düzeyi ve çocuk sayısı yönünden birbirini karşılayan eşleştirilmiş gruplara sağlık ocağına geliş ve uygunluk sırasına göre tesadüfi şekilde ayrılarak alınmıştır. Deney ve kontrol grubu kadınların ilk aşamada aile planlaması konusunda bilgi düzeyleri ölçülmüş uygulanan öntestte, deney ve kontrol grubu arasında bilgi puan ortalamaları bakımından istatistiksel düzeyde anlamlı bir fark saptanmamıştır (t=0.17, p>0.05). Deney grubu kadınlar öntestten sonra kapsamlı aile planlaması danışmanlık programına alınmış, kontrol grubuna da aile planlaması ile ilgili broşürler verilmiştir. Danışmanlık programı sonunda sontest ile deney ve kontrol grubu kadınların aile planlaması konusunda bilgi düzeyleri ölçülmüştür. Deney ve kontrol grubu kadınların, son test bilgi puan ortalamaları arasında deney grubu kadınlar lehine istatistiksel olarak önemli fark olduğu saptanmıştır (t=36.86, p<0.01 ).213 Deney grubu kadınlar araştırma dönemi sonunda etkili aile planlaması yöntemi kullanmaya başlama yönünden incelendiklerinde; %84.0'ının etkili aile planlaması yöntemi kullanmaya başladığı belirlenmiştir. Etkili aile planlaması yöntemi kullanmaya başlayan kadınların en yüksek oranla (%39.7) güvenli olduğu için yöntemleri kullanmaya başladıkları saptanmıştır. Araştırma dönemi sonunda kontrol grubu kadınların ise ancak %16'sının etkili aile planlaması yöntemi kullanmaya başladığı saptanmıştır Tüm bulgular sonucunda, sağlık ocağına başvuran kadınların aile planlaması hizmetine ihtiyaçlarının olduğu, aile planlaması danışmanlığı verildiği taktirde bu konudaki bilgi düzeylerinin ve etkili aile planlaması yöntemi kullanma durumlarının artacağı; böylece aile planlaması yönünden kaçırılmış fırsatların yakalanacağı ortaya konmuştur.

214 SUMMARY This study was planned in order to evaluate whether the married women between 15-49 years old who had applicated to a primary health care unit, used an effective family planning method or not, after a counselling service to the women in the study group on family planning after determining the knowledge level of them who are included in the missed opporunites and determine the knowledge of women both in the study and control groups and whether they used an effective family planning method or not t the end of the study period. The study was designed as an experimental, descriptive, cross-sectional and prospective field study and was conducted by Doğanlar Health Center, belonging to Bornova Headquarters of Healt Group between 1st June 1 996-1 * September 1996. All the women who applicated to the health center (1000 women) in this period were interviewed and among those (1000 women), 300 women who had not been using an effective family planning method or using no method were included in the study by locaating 1 50 women in the study group and 1 50 women in the control group with correlations according to the age, educational level and number of children at random. At the first step, the knowledge levels of women both in the study and control groups on family planning were measured and according to the result of pretest, no statistically significant difference was determined between the study and control groups with respect to the averages of the knowladge scors (t=0,17,p>0.05). After the pretest, the women of the study group were included in the comprehensive counselling programme on family planing while the control group were given booklets on family planning. At the eend of the counselling programme, a final test was performed in order to determine thee knowledge levels of the women in both groups on family planning and it was found that there was a215 statistically significant difference between the women in both groups, in the favour of the study group. (t=36,86 p<0,01) When the women in the study group were examined whether started using an effective family planning method orr not at the end of study period, it was determined that 84 % of them started using an effective family planning method. It was also found that these women who started using an effective family planning method prefered the methods mostly because it was confident (% 39,7). At the end of the study period, it was determined that only 16 % of the women in the control group started using an effective family planning method. According to all these findings, it was concluded that the women who applicated to the health center needed a family planning service; if a counselling programme on family planning was offered, their knowledge levels on this subject and their percantages to start using an effective family planning method would promote and thus the missed opportunites on family planning would be caught.