Çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve risklerini tanılamada hemşire ve ebelerin bilgi düzeylerinin saptanması

Abstract

118 ÖZET İstismar veya ihmal edilen çocuklara her toplumda ve toplumun değişik kesimlerinde rastlanmasma rağmen, çalışmalar sosyo-ekonomik düzeyi düşük, stresin fazla olduğu ailelerde istismar ve ihmal olaylarına daha sık rastlandığını göstermiştir.Nedenleri çok çeşitli olmakla birlikte ailenin yaşadığı çevrenin istismar ve ihmalde önemli olduğu bildirilmiştir.Ailenin sosyo-ekonomik düzeyini, stres faktörlerini ve yaşadığı çevreyi tanımada, sağlık ocağı bölgesinde çalışan hemşire ve ebeler ev ziyaretleri yapmalarından dolayı çok özel konumdadırlar. Çocukla ilgilenen hemşireler konulan ne olursa olsun istismar ve ihmalin erken tam ve tedavisinde, önlenmesinde, aile ve toplumu bu konuda bilinçlendirmede aktif rol almalıdır.özellikle koruyucu sağlık hizmetlerinde çalışan hemşireler ve ebeler riskli çocuk ve eğilimli ailelerin erken tanısında önemli konumdadırlar. Bu bakış açısıyla, hemşire ve ebelerin çocuk istismarı ve ihmali konusunda olguları ayıredetme ve riskleri belirlemedeki yetkinliklerini saptamak ve olası bilgi açıklarım giderici ileri çalışmalara ışık tutmak amacıyla bu araştırma planlanmıştır. Tanımlayıcı tipte bir alan araştırması özelliği taşıyan bu çalışma, Haziran 1998-Ağustos 1998 tarihleri arasında Bornova Eğitim ve Araştırma Sağlık Grup Başkanlığı'na bağlı 3 Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması (AÇSAP) Merkezi ve 16 sağlık ocağında çalışan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 67 hemşire ve 98 ebe ile yürütülmüştür. Araştırma verileri anket yöntemiyle toplanmıştır. Veri toplamada hemşire ve ebelerle ilgili sosyo-demografik özellikleri içeren `Sosyo- demografik Veri Formu` ve `Çocuk İstismarı ve İhmalinin Belirti ve Risklerini Tanılama Ölçeği` 'nden oluşan ve araştırmacı tarafından geliştirilen veri formları kullanılmıştır. Hemşirelerin çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve risklerini tanılama119 genel ölçek bilgi puan ortalaması 3.7310.32, ebelerin bilgi puan ortalamaları 3.63+0.33 olarak saptanmıştrr.Hemşire ve ebe grubu arasında istatistiksel düzeyde anlamlı bir fark saptanmamı ştır(t= 1.78, p>0.05). Hemşire ve ebeler çocuk istismarı ve ihmalinin belirti ve risklerini tanılama alt ölçek gruplarından en düşük puanı `istismar ve ihmale yatkın çocukların özellikleri` alt ölçeğinden almıştır (3.03+0.73; 2.96±0.61). Hemşire ve ebelerin alt ölçeklerden aldıkları bilgi puan ortalamaları karşılaştınldiğmda; `istismar ve ihmalin çocuktaki fiziksel belirtileri` alt ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (t=2.94, p<0.01).Hemşire ve ebelerin çocuk istismarı ve ihmalinde aile yapısı ile ilgili belirtiler alt ölçek bilgi puan ortalamaları arasında da istatistiksel olarak anlamh fark bulunmuştur (t=2,61, p<0.05). Araştırmadan elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; hemşire ve ebelerin genel ölçek maddelerinden aldıkları bilgi puan ortalamalarının 3'ün üzerinde olması sevmdiricidir.Ancak alt ölçek gruplarında yapılan incelemede hemşire ve ebelerin özellikle çok iyi bilmeleri gereken riskli çocuk ve eğilimli ailelerin erken tanısında gerekli `istismar ve ihmale yatkın ebeveyn özellikleri` ve `istismar ve ihmale yatkın çocukların özellikleri` alt ölçek gruplarından 3 ve 3'ün altında puan almaları bu konularda yetersiz olduklarım düşündürmektedir. Tüm bulgular sonucunda, halk sağlığı alanında çalışan hemşire ve ebelerin çocuk istismarı ve ihmali konusunda bilgiye ihtiyaçları olduğu, özellikle de çocuk istismarı ve ihmalinin erken tanısında rol almaları için riskli çocuk ve eğilimli aileleri saptamaya yönelik hizmet-içi eğitim programlanmn başlatılması gerekliliği düşünülmektedir.

120 SUMMARY Despite one could find abused or neglected children in every kind and level of the society, former studies show that in the families with low socio-economic level where the stress in high, abusing and neglecting the children are more common. With the fact that the causes are numerous, it has been reported that the environment where the family lives, is very important in abusing and neglecting. In the recognition of the family's socio-economic level, stress factors and the living environment, the nurses and midwifes of the health care center who perform home visits, are in a very special position. The nurses dealing with children should take an active role in the early diagnosis and treatment of child abuse and neglect as well as their prevention and making the family and the society conscious on the subject, whatever their subjects are. Especially the nurses and midwifes who are working for preventive health services are in an important position in the early recognition of the risky children and tending families. According to this perspective, this study was planned to determine the perfection level of nurses and midwifes in differentiation and risk recognition of the child abuse and neglect as well as to enlighten the following studies that will cover the possible knowledge deficits. This study, which is a descriptive field study was conducted with 67 nurses and 98 midwifes who were working in the `Mother-Child Health & Family Planning Center No: 3` related to Bornova Health Group Headquarters of Education & Research abd 16 health care centers and who accepted to join the study between June '98 - August '98. The study data was collected by inquiry method. In the collection of the data, the data forms that were created by the researcher and containing both the `Socio- demographic Data Form` which has the socio-demographic features of the nurses and midwifes, and `The Diagnosis Scale of The Risks and Symptoms of Child Abuse and Neglect`.121 In the end of the study, it was determined that on the general scale, the average of knowledge scores in the recognition of risks and symptoms of the child abuse and neglect was 3.73±0.32 for the nurses and 3.63+0.33 for the midwifes. Between the nurse and midwife groups, no statistically significant difference was found (t=1.78, p>0.05). The nurses and midwifes got their lowest score in the subscale groups of the diagnosis of the symptoms and risks of child abuse and neglect, from the `Subscale of the children having tendency to be abused and neglected (3.03+0.73; 2.96±0.61). When the average scores of the knowledge of nurses and midwifes are compared, a statistically significant difference was found between the average scores of `the physical symptoms of the abuse and neglect on the child` subscale (t=2.94, p<0.01). In addition, a statistically significant different was found between the averages of knowledge scores of the nurses and midwifes in the `indicators related to the family structure in the child abuse and neglect` subscale (t=2.61, p<0.05). When the findings of the study were evaluated; it is nice to see that the averages of the knowledge scores of the nurses and midwifes in the general scale components are over 3; but on the other hand when the subscale groups are examined, it will be seen that both the nurses and midwifes got 3 or below 3 from the subscales `the features of the children having tendency to abuse and neglect` and `the features of the children having tendency to be abused and neglected` which are required in the early recognition of the risky children and tending parents as well as one could think that the nurses and midwifes are inadequate on the subjects that they should especially be good at. In the end of the all these finding, one could think that the nurses and midvifes working on health care field require knowledge on child abuse and neglect as well as in-service training programs to determine the risky children and tending parents in the early diagnosis of the child abuse and neglect should be set off immediately.