Üniversite öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları ve bunu etkileyen etmenlerin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırma Ege Üniversitesinde görev yapan öğretim elemanlarının sağlığı geliştirici davranışlarım ve bunu etkileyen etmenleri incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmış bir alan çalışmasıdır. Araştırma İzmir'de bulunan Ege Üniversitesi Fakülte ve Yüksekokullarında yürütülmüştür. Araştırma evreninin 1997-1998 öğretim yılında görev yapan 528 Profesör, 309 Doçent, 222 Yardımcı Doçent, 72 Öğretim Görevlisi, 505 Uzman ve 528 Araştırma Görevlisi oluşturmuştur. Evrenden tabakalı örneklem tekniği ile önce bilim alanına göre, statüye göre ve sonra cinsiyete göre 326 kişi seçilmiştir. Örnekleme çıkan sosyal bilimlerden 35, sağlık bilimlerinden 158 ve fen bilimlerinden 133 öğretim elemanı ile araştırma yürütülmüştür. Walker, Sechrist ve Pender tarafından geliştirilmiş SGYT ölçeği veri toplama aracı olarak kullanılmak üzere, ilk aşamada İngilizce'den Türkçe'ye, soma tekrar Türkçe'den İngilizce'ye çevrilmiştir. Geçerlilik güvenirlilik çalışması örnekleme girmeyen 30 öğretim elemanına ölçeğin 15 gün arayla pretest / posttest uygulaması ile sağlanmıştır. Geçerlilik güvenirlilik çalışmaları sonuçlarında madde toplam puan kolerasoynu, Kuder Richardson 20 güvenirliliği ve pretest / posttest analizleri ile inceleme sonunda dil farklılıkları açısından karşılaştırılan ölçeğin yüksek iç tutarlılığa sahip olduğu ve yapı geçerliliğinin de yeterli olduğu belirlenerek kullanılmıştır. Ayrıca araştırmada sosyo-demografık verilerle birlikte sağlık tanımları, sağlığın önemi, sigara ve alkol kullanma gibi bilgilerin toplanması için 39 soruya yer verilmiştir. Toplanan verilerin değerlendirilmesi;sosyo demografik verileri, sağlığı geliştirici yaşam tarzı puanı arasındaki ilişki SPSS bilgisayar paket programından yararlanılarak varyanş, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi,. İki eş arasındaki farkın önemlilik testi ve korelasyon analizinden yararlanılmıştır. 134Verilerin değerlendirilmesi sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır; Araştırmaya katılan öğretim elemanlarının %59.5'i erkek, %36.5'i 30- 39 yaş grubunda olup yaş ortalaması 38.58+10.53 bulunmuştur. Öğretim elemanlarının %34.0'ının doğum yeri yerleşim birimi olarak büyük kent, %48.5 'inin doğum yeri bölgesi Ege Bölgesi olarak belirlenmiştir. Öğretim elemanlarının %69.0'ı evli bulunmuştur. Öğretim elemanlarının %90.5'inin çekirdek ailede yaşadıkları ve %57.1'inin çocuğu olduğu saptanmıştır. Öğretim elemanlarının %77.6'smm sağlık hizmet kurumu olarak üniversite hastanesinden yararlandıkları belirlenmiştir. öğretim elemanlarının, %68.4'ü kendilerine boya uygun kiloda görmektedirler. Öğretim elemanlarının %58.6'sı sağlık düzeylerini fiziksel açıdan iyi bulduklarını belirtmişlerdir. Öğretim elemanlarını %65.3'ünün sağlıklarına orta düzeyde özen gösterdikleri belirlenmiştir. Öğretim elemanlarının %52.2'si mesleklerine yönelik memnuniyet duymaktadırlar. Öğretim elemanlarının, %52.5'inin sigara kullandığı ve %20.4'ünün sigarayı bırakmayı düşünmedikleri bulunmuştur. Öğretim elemanlarının, %84.7'sinin yaşamlarında bir kez de olsa alkollü içki kullandıkları ve %75.5'inin alkollü içkiyi bırakmak istemedikleri ortaya çıkmıştır. Öğretim elemanlarının, sağlığı geliştirme puanı ortalaması 133.29+8.16 bulunmuştur. Bu da sağlığı geliştirme davranışının orta düzeyde olduğunu göstermektedir. Öğretim elemanlarının yaşı arttıkça, sağlığı geliştirme davranışları da artmaktadır. Öğretim elemanlarının doğum yeri yerleşim birimi ile sağlığı geliştirme davranışı arasında ilişki saptanamamıştır. Öğretim elemanlarının akademik statüsü arttıkça sağlığı geliştirme davranışları da artmaktadır. 135Araştırmanın sonucu olarak, öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları orta düzeyde olduğu bulunmuştur. Öğretim elemanları sağlık tanımını DSÖ tanımladığı geniş şekilde bilmektedirler. Araştırma sonuçlan gözönüne alınarak, öğretim elemanlarının sağlığı geliştirici yaşam tarzı davranışları geliştirmeleri için duyarlı hale getirilmesi, stresle başa çıkma, spor gibi salığı koruma yollan için yararlanabilecekleri alt yapı ve olanakların üniversite içinde sağlanması gibi öneriler getirilmiştir. öğretim elemanlan arasında sigara içme yaygınlığının azaltılması için Üniversitede öğrencilerinde katılımın sağlandığı bir sigaraya hayır kampanyası düzenlenebilir. Öğretim elemanlannın sportif faaliyetlerine olanak verecek ücretsiz ya da düşük ücretli spor merkezleri etkin hale getirilebilir. 136

SUMMARY This exploring was done in Ege University on a professor for seeking how, does health develops behaviours and for attempting the factors and this defines hat this exploring was done in this area. This exploring were carried an in Faculties and Institutes of Higher Education of Ege University in İzmir. The Environment of Exploring was created by 528 professors, 305 Doc, 222 Ass. Doc, 72 Assistants 509 experts and 528 e explore assistant in the school year of 1997-1998 year. From the environment with layered example technique first in the science area, according to the status and then according to seek. 326 people, were chosen. For carrying on this explore as example were used assistants from social science 35, Health Science 158, Exact Science 133. The HPLP measure that was achieved by Walker, Sechrist, Pender was used as vehicle for assembling datas, in the first level was translated from English to Turkish and than again from Turkish to English. The valid security's task the 30 assistants who did not enter on the example pretested for 15 days. In the results of the validity and reliability total of score correlation, Kuder Richardson 20 reliability and pretest / post-test analyses, it was detected that the scales, which were compare with respects to language differences, that they had high consistence and structural validity was satisfactory. In addition to, this research includes; definition of health, importance of health, 39 questions to obtain information as cigarette and alcohol habit, with data of social - demography. For Evaluation of the obtaining datas; relation between social- demography datas and HPLP score, the using of SPSS computer programme, importance test between differences of two averages, importance test between differences of two and similar correlation analyses. 137After the datas were evaluated he come in this conclusion; 59.5 % of assistants who participate on the exploring were male, 36.5 % of them who were 30-39 old the medium of age is38.58±10.53. The birth and living place of 34.0 % of assistants were in big cities, the birth place of 48.5 % of assistants was in Ege Coast. The 69.0 % of assistants were married. The 90.5 % of assistants live in and 57.1 % of assistants have children. 77.6 % benefit from the University Hospital 68.4 % of assistants have their height according to their weight. 58.6 % have their health live from physical point of view good. 65.3 % of assistant show come to their health. 52.2 % of assistants are pleased from their professions 52.5 % of assistants smoke and 20.4 % want to quit. 84.7 % have used at least once alcohol in their life and 75.5 % don't attend to stop using alcohol. The assistants who take care to their health have 133.29 + 18.16 pointage, According of the rising of assistants age this measure is in the medium live. The report between. The birth and living place and the health behaviour of the assistants gets differently while the academic status of assistants is growing the health behaviour is rising too. As conclusion of this exploring assistants have medium live of health behaviour while taking the exploring conclusion under consideration the assistants health behaviour and life live and for taking care of them and for beating the stress they propose sports activities inside the university. For lowing the number smokers among the assistants and for including students on this antismoke company can be organised. 138