Türkiye`de doğal yayılış gösteren cistus L. türleri üzerine araştırmalar

Abstract

70 ÖZET Bu araştırmada Türkiye'de geniş yayılış alanları bulunan Cistus creticus L., Cistus laurifolius L., Cistus monspeliensis L. Cistus parviflorus Lam. ve Cistus salviifolius L.'nin anatomik morfolojik yapıları ve uçucuyağlannın bileşimleri, Türkiye'de yayılış göstermeyen Cistus laurifolius L.'in uçucuyağı ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu türlerin anatomik çalışmalarında uçucuyağ içeren organlar olan yapraklar elealınmıştır. Yapraklardan alınan antomik kesitlerde C. creticus L.'de bulunan uzun salgı tüyleri, C. laurifolius L.'nin derimsi üst epidermisinde hiçbir örtü tüyü bulunmayışı, yine C. laurifolius L. 'deki palizat parankimasının dalgalar halinde periodik olarak kesimtiye uğraması ve çift sıralı olması, ayırıcı özellikler olarak tespit edilmiştir. Araştırma bitkilerinin ve C. ladaniferus L'nin uçucuyağlannın GS/MS analizleri yapılmış, içerdikleri bileşikler açısından literatürlerde verilen bilgilerle kıyaslanmıştır. Buna göre C. creticus L. 'den elde edilen uçucuyağ literatürde geçen C. creticus subsp eriocephalus ile benzerlik göstermekte ve ortak olarak delta- kadinen, 3-epimanoil oksit, alfa-kubenen, beta-selinen, viridiflorol, (+)- ledol, alfa-kopaen gibi bileşikleri içermektedir. C. ladaniferus L.' 'den elde edilen uçucuyağın analiz sonuçlarıyla kıyaslandığında, viridiflorol dışında hiçbir ortak kompenent içermediği saptanmıştır. C. laurifolius L 'dan elde edilen uçucuyağ ile ilgili kıyaslama yapılabilecek bir literatüre rastlanmamıştır. C. ladaniferus L.' 'den elde edilen uçucuyağın analiz sonuçlarıyla kıyaslandığında hiçbir ortak kompenent içermediği saptanmıştır.. C.monspeliensis L.'den elde edilen uçucuyağ, literatürde verilen sonuçla major kompenent olan malonil oksit açısından paralellik göstermekle beraber diğer kompenentlerin çoğunluğu izlenememiştir.. C. ladaniferus L.' 'den elde edilen uçucuyağın analiz sonuçlarıyla kıyaslandığında hiçbir ortak kompenent içermediği saptanmıştır. Son olarak C. salviifolius L. 'den elde edilen uçucuyağ literatürde geçen verilerle kıyaslandığında major kompenentler açısından bir parelellik kurulamamıştır. C. ladaniferus L.' 'den elde edilen uçucuyağın analiz sonuçlarıyla kıyaslandığında (-) - bornil asetat dışında hiçbir ortak kompenent içermediği saptanmıştır.71 Elde edilen GS/MS sonuçlarına göre yurdumuzda yetişen 5 Cistus türünden elde edilen uçucuyağlardan hiçbiri, Türkiye'de yetişmeyen ve ekonomik ve farmasötik açıdan değerli olan Cistus ladaniferus L.'den elde edilmiş uçucuyağ ile içerkikleri kompenentler açısından paralellik göstermemektedir. Ancak uçucuyağ kalitesi açıdan C. ladaniferus kadar nitelikli olmasada yüzyıllardır halk arasında kullanılan bu türlerin uçucuyağları sahip oldukları aromalardan dolayı ekonomik bakımdan değerlendirilebilirler.

72 SUMMARY In this research, the anatomic and morphological structere of the Cistus creticus L., Cistus laurifolius L., Cistus monspeliensis L., Cistus parviflorus Lam. and Cistus salviifolius L. which show spreading in Turkey, and their essential oils have been studied comparedwhit the Cistus ladaniferus L. which is not spreading in Turkey. In these studies the leaves which are the organs containing the essential oilhave been dealt whit. On the anatomic sections taken from the leaves, it was observed that the glandular hairsof the Cistus creticus L. are well developed. There isn't any tufted hairs on the epidermis of the Cistus laurifolius L. and there some periodical interruptions on the wavy palizat parenchyma of the Cistus laurifolius L. which is in two raws. We see these observations as being their differential characteristics. The essential oil in plants of this research and Cistus ladaniferus L.'s have been analysed in GS/MS, and their contents have been compared whit the data found in literature. It was found out thatthe essential oils obtained from C. creticus L. has comman points whit Cistus creticus subsp. eriocephalus in literature and they both contain components such as deltha- cadinene, 3-epimanoyl okside, alpha-cubenen, beta-celinene, viridiflorol, (+)- ledol, p alpha-copaene. When compared with the analyse results of the essential oil obtained from Cistus ladaniferus L., only (+) - Viridiflorol vas found as common component. No record about the essential oil of the Cistus laurifolius L.was found in literature to be comparet with. When compared with Cistus ladaniferus L.'s essential oil analyse results no common component has been found. However the essential oil in Cistus monspeliensis L. shows some similarity whit the results given in literature such as manoyl okside as being the major component. The majority of other components couldn't be observed. Cistus ladaniferus L.'s essential oil analyse result show no common component when compared. We compared it with the essential oil obtainet from Cistus salviifolius73 L.'s, we couldn't find any similarity with the data given in literature about major components. Cistus ladaniferus L.'s essential oil analyse result show no common component except (-)bornyl acetate. Results of GS/MS analyses show that none of the essential oils of 5 Cistus specieses which are spreading in Turkeyhas similarity with the essential oil obtainedfrom Cistus ladaniferus L. The essential oil of these specieses which were used popularly during centuries can be evaluated economically for their aroma.