Diabetes mellitus`da geleneksel gıdalara karşı kan glukoz cevabının glisemik indeks ile araştırılması

Abstract

- 42 - ÖZET Diyabetik diyet ayarlaması hakkındaki görüş ve düşünceler sık sık değişmesine rağmen son yıllarda bu konuda üzerinde en çok çalışılan kavram glisemik indeks (Gİ) olmuştur. Bu kavram, aynı miktarda karbonhidrat içeren değişik nişastalı gıdaların farklı kan glukoz cevaplarına sebep olduğunun görülmesi üzerine ortaya atılmıştır. Bu şekilde çeşitli nişastalı gıdaların glukoz cevapları referans gıda olan beyaz ekmeğe göre indekslenerek sınıflandırılmaya başlanmıştır. Düşük Gİ'li gıdaların hem postprandiyal kan şekeri artışlarını ve insülin gereksinimini azalttıkları hem de kan lipidleri üzerine yararlı etkilerinin olduğu ileri sürülmektedir. Dünyanın belli başlı diyabet birlikleri artık diyabetik diyetleri gıdaların glisemik indekslerine göre planlamayı önermektedirler. Değişik kültürlerin geleneksel yemeklerinden birçoğunun düşük glisemik indekse sahip oldukları bildirilmekte ve hastaların alışageldiği gıda alımını devam ettirmesi açısından da bu tür gıdaların diyabetik diyetlerde yer almasının uygun olduğu söylenmektedir. Bulgur da ülkemizde çok tüketilen bu tür gıdalardan birisidir. Çalışmamızda 16 NIDDU' lu, 6 glukoz intoleranslı toplam 22 hasta, farklı metodlarla hazırlanmış buğday ürünlerinin kan glukoz cevapları üzerine etkilerini incelemek üzere seçildi. Hastalar değişik günlerde beyaz bulgur, esmer bulgur ve beyaz ekmeğin 50 gram karbonhidrat içeren porsiyonlarını rastgele bir sırayla yediler. Gİ'ler kan glukoz cevap eğrisi altındaki artış alanlarına göre hesaplandı. Referans gıda olan beyaz ekmeğin glisemik indeksi 100 olarak alındığında beyaz bulgur için Gİ; NIDDM'lu grupta 59.1 t 11, glukoz intoleranslı gurupta 62.9 ± 11.6 (P>0.1), esmer bulgur için Gİ;NIDDiriu hastalarda 48.5 ± 11.5 glukoz intoleranslı gurupta 51.5 + 10.4 (P> 0.1) olarak bulundu.- 43 - NIDDH' lu ve glukoz intoleranslı hasta gruplarında sonuçlar benzerdi. Bunun üzer erine guruplar birleştirilerek 22 kişilik tek bir gurup haline getirildi. Beyaz ve esmer renkli bulgurun glisemik indeksleri bu tek gurup içerisinde karşılaştırıldı. Bu gurupta beyaz bulgur için Gİ 60.2 ± 11, esmer bulgur için Gİ 49.3 ± 11 olarak bulundu (P<0.01). Sonuç olarak bu çalışma nisbeten ucuz olan ve yaygın olarak kullanılan bulgurun muhtemelen işleme tekniği ile ilişkili olarak beyaz ekmeğe göre belirgin olarak düşük Gİ değerlerine sahip olduğunu ortaya koymuştur. Aynı zamanda esmer renkli bulgurun beyaz bulgura göre daha düşük Gİ değeri gösterdiği bulunmuştur. Düşük glisemik indekse sahip olan bulgur diyabetik hastaların diyetlerinde yararlı bir komponent olarak yer alabilir.