İzmir yöresinde doğal yayılış gösteren bazı Centaurium Hill. türleri üzerinde araştırmalar

Abstract

ÖZET Yurdumuzun sahip olduğu zengin bitki örtüsü içinde tıbbi değeri olan çok sayıda bitki bulunmaktadır. Tez konusu olan Centaurium Hill. (Gentianacea) dünyada yaklaşık 40 türü ile Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'da doğal yayılış gösteren bir cinstir. Bu cinse ait olan Centaurium erythraea Raftı, antik dönemlerden beri halk arasında tıbbi kullanım bulmuştur. Bu araştırmada İzmir ili yöresinde doğal yayılışı bulunan C. erythraea subsp. rhodense, C. spicatum, C. tenuiflorum subsp. tenuiflorum ve C. maritimunCuw morfolojik ve anatomik yapıları karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bitkinin toprak üstü ve toprak altı kısımları üzerinde yapılan morfolojik çalışmalar literatürlerle benzerlik göstermektedir. Anatomik çalışmalar ise kök, gövde ve yapraktan enine kesitler, gövde ve yapraktan yüzeysel kesitler alınmak suretiyle gerçekleşmiştir. Anatomik olarak incelendiğinde türlere ait kök ve gövde yapılarında genel olarak benzerlik bulunmakta ancak yapıyı oluşturan korteks, floem ve ksilem tabakalarının kapladıkları alanlar türe bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Diğer türlerden farklı olarak C. erythraea subsp. rhodense 'de gövdede epidermis papi İlerine rastlanmıştır. Yapılan anatomik çalışmalarda türlerin yaprak yapılarının farklı olduğu gözlenmiştir. C. erythraea subsp. rhodense 'nin yaprağı bifasiyal olduğu halde, diğer üç türün yaprağı ekvifasiyaldir. Anatomik çalışmaları yapılmış olan bu türlerin kimyasal içeriklerinin aydınlanması amacıyla yapılacak çalışmalarla yurdumuzda yayılış gösteren bu türlerin farmasötik öneminin ortaya çıkacağı sonucuna varılmıştır.

SUMMARY Turkey has a very rich flora including a great number of medical plants. Centaurium Hill. ( Gentianaceae ) which is the subject of this study, grows wild in Europe, North Africa and Asia with about 40 species. Especially, the medicinal use of C. erythraea Rafn. goes back to old ages. The aim of this study was to investigate and compare the morphological and anatomical characters of the 4 species, C. erythraea subsp. rhodense, C. spicatum, C. tenuiflorum subsp. tenuiflorum, C. maritimum of the genus Centaurium Hill, growing wild around Izmir. Morphological measurements were made on the above and underground parts of the samples. Anatomical observations were done by taking cross sections and peelings from the different parts of the plant such as root, stem and leaves. There weren't any main differences between the structures of the roots and stems of the all investigated species except the area covered by cortex, phloem and xylem layers. Epidermal papillas were observed only in C. erythraea subsp. rhodense. As a result of the anatomical observations the main difference had been found between the leaves's structure. Although C. erythraea subsp. rhodense has bifasial leaves the others have equifasial leaves. Since the morphological and anatomical investigations are done on the species of Centaurium Hill., the future studies have the chance to focus on the chemical content which will show the pharmaceutical importance of Turkish wild growing species.