İki farklı ülkede ve farklı kültürlerde yaşayan 15 yaş üzeri evli kadınların gebelik, doğum ve loğusalığına ilişkin geleneksel uygulamaların incelenmesi

Abstract

Bu araştırma Türkiye (İzmir ili, Kavaklıdere köyü) ve İran (Tebriz ili, Lighvan köyü) 15 yaş üzeri evli kadınların gebelik, doğum ve lohusalığa ilişkin geleneksel uygulamalarım saptamak, bazı sosyodemografık özelliklerle bu uygulamalarının ilişkisini incelemek, ayrıca bu iki ülkenin belirtilen özellikleri yönünden karşılaştırılması amacıyla betimleyici bir alan araştırması olarak Mart 2001 ile Eylül 2002 tarihleri arasında planlanmıştır. Kavaklıdere (491), Lighvan (1124) köyünde toplam 1615 kişi 15 yaş üzeri evli kadınların nüfusunu araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Kavaklıdere köyünden %30.5'i (150 kişi), Lighvan köyünden %13.34'ü (150 kişi) yaşa göre tabakalı örnekleme yöntemiyle 300 kişi örneklemi oluşturmuştur. Araştırıcı tarafından geliştirilen 84 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzdelik, bazı ortalamalar standart sapmalar ve açık uçlu soruların içerik analizi yapılmış ayrıca niteliksel değişkenler arasındaki ilişkiler ki-kare çözümlemeleri şeklinde hesaplanmıştır. Araştırma kapsamına Türkiye'de ki kadınların %41.3'ü, İran'da ki kadınların %32.7'si 30-44 yaş grubunda oldukları, Türkiye'de ki kadınların %54.7'si İran'da ki kadınların %26.7'si ilkokul mezunu, Türkiye'de ki kadınların eşlerinin %70.1'i İran'da ki kadınların eşlerinin %34.3'ü ilkokul mezunu oldukları saptanmıştır. Türkiye'deki kadınların aile birey sayısı ortalaması 4.10 iken, İran'da ki kadınların aile birey sayısı ortalaması 4.8, Türkiye'de ki kadınların ilk evlilik yaş ortalaması 18.34, ilk gebelik yaş ortalaması 19.06, gebelik sayısı ortalaması 17.87 ve gebelik sayısı ortalaması 5.31'dir. Türkiye'de ki kadınların %56.8'i, İran'da ki kadınların %60.5'i son gebeliklerinde sağlık personeli tarafından izlendiklerini, Türkiye'de ki kadınların %37.3'ü, İran'da ki kadınların %62' si gebelik, doğum ve lohusalıkla ilgili daha önce bilgi aldıkları saptanmıştır. Türkiye'de ki kadınların %58'i İran'da ki kadınların %62.7'si aile planlaması yöntemi kullanmaktadırlar.Türkiye ve İran'da ki kadınların gebelikte görülen yakınmalarda bulantı ve kusmayı gidermek için en yüksek oranda geleneksel uygulamalara başvurdukları (Türkiye %22.7, İran %60) saptanmıştır. Bu geleneksel uygulamalar Türkiye'de `ekşi ve soğuk yiyecek ve içecekler kullanma, nane limon, mercanköş içme` dır. İran'da ise `kekik ve yarpuz çayı içme, yoğurt ile nane yeme`dir. İstatistiksel olarak iki ülke arasında ki fark önemli olup (P<0.05) bu fark İran'da ki kadınların Türkiye'de ki kadınlara göre daha çok geleneksel uygulamaları tercih etmelerinden kaynaklanmıştır. Türkiye ve İran'da ki kadınların doğumda karşılaşılan sorunlarda doğumun kolay olması için yapılan uygulamaların en yüksek oranda geleneksel uygulamalara başvurdukları (Türkiye %18, İran %49.3) saptanmıştır. Türkiye'de `besmele çekme, ab dest alma, ezan okuma, okutup elini okşama, belini sirkeleme, sıcağa oturma, karın ve beli ovma, yağ içme, yüksekten atlama, saçlarını ağzına sokma, kocasının gömleğiyle su içme, düğümleri açma, hurma y eme` dir. İran'da bu uygulamalar (hurma yeme, düğümleri çözme, yumurta sarısını karına sürme, adak adama, Allah ve Azizlerin adını çağırma, başının üstüne kron koyma, ezan okuma, besmele çekme, koyunun tuğunu ve saçlarını ağzına koyma, kayınvalide ve eşinin elinden su içme, kaymak yeme, bir yerden sallanma) yaygındır. İstatistiksel olarak iki ülke arasında ki fark anlamlı olup (P(0.05) bu fark İran'da ki kadınların Türkiye'de ki kadınlara göre daha çok geleneksel uygulamalara başvurduklarından kaynaklanmıştır. Türkiye ve İran'da ki kadınların lohusalıkta karşılaşılan sorunlardan meme başı çatlaklarını gidermek için yapılan uygulamaların en yüksek oranda geleneksel uygulamalara başvurdukları (Türkiye %84, İran %70.7) saptanmıştır. Bu uygulamaların başında Türkiye'de `tereyağı, zeytinyağı, kaymak, merhem, soda, diş macunu, haşlanmış et, soğan, kabartma tozu memeye sürme, okutma` gelirken, İran'da `kaymak, zeytinyağı, sarıyağ, kuyruk yağı, kurban gözü memeye sürme` bunlar gelmektedir. İstatistiksel olarak iki ülke arasında ki fark anlamlı olup (P<0.05) bu fark Türkiye'de ki kadınların İran'da ki kadınlara göre daha çok geleneksel uygulamaları tercih etmelerinden kaynaklanmıştır. Türkiye'de ki kadınların gebelik, doğum ve lohusalığa ilişkin yaptıkları uygulamalar daha çok çağdaş olurken, İran'da ki kadınların daha çok geleneksel olduğu tespit edilmiştir. Başvurulan geleneksel uygulamaların anne ve çocuk sağlığını doğrudan veya dolaylı olarak olumsuz etkileyebilecek uygulamalara rastlanmaktadır. Bu nedenle kadın sağlığınınkorunması için; sağlık hizmetlerinde çalışanlar, toplumun kültürel değer ve yargılarına karşı tavır almadan, ılımlı yaklaşımla iyi ilişkiler kurmalıdırlar. Annelerin gebelik, doğum ve lohusalıkla ilgili bilgi eksikliğini gidermek, ana sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek uygulamaların düzeltilmesini, olumlu yönde etkileyebileceklerin desteklenmesini sağlamak amacıyla bir sağlık eğitiminde, kitle iletişim araçlarından, yerel liderlerden ve sektörlerarası işbirliğinden yararlanılmalıdır.

SUMMARY The Comparison Of Traditional Methods Used In Pregnancy, Giving Birth And Post Partum Periods Among Married Women over 15 Years Old In Two Different Cultures And Countries (Turkey & Iran) The research was made in Kavaklıdere village of İzmir in Turkey and Lighvan village of Tebriz in Iran between March 2001 and September 2002. The purpose is examine the traditional methods used by women, who are over 15 years old, about pregnancy, giving birth and post partum period and also to analize the relation between these methods and socio-demographic features. On the other hand, this research is crucial because of the comparison of methods and features in these two countries. In Kavaklıdere village, 491 married women in Lighvan 1 124 married women are living as totally, 1615 married women over 15 years old are the frame of the study. A sample of 150 married women, (30.5 percent of the women) from Kavaklıdere village and a sample of 150 married women, (13.34 percent of the women) from Lighvan have been randomly chosen. In the research, stratified random sampling method was used in related to their ages. The researcher prepared a question are which has 84 questions for asking to the samples. When the answers were analyzing, some numerical statement like numbers, percentages, taking mean, standard deviation etc. were used. In addition, answers of the open-ended questions were analyzed in details and the relations between qualitative variables were calculated according to ki-square method. In related to the research, 41.3 percentage of the women in Turkey and 32.7 percentage of the women in Iran are between 30-44 ages. In Turkey, 54.7 percentage of the women, in Iran 26.1 percentage of the woman, 34.3 percentage of the husbands in Iran and 70 percentage of the husbands in Turkey are graduated from primary school. The women in Turkey have 4.10 populated family in the average, in Iran this number is 4.8. The mean of the first marriage age of women in Turkey is 18.34 and the mean of the first pregnancy age is 19.06, the mean of the number of pregnancy for a life time is 4.36, In124 Iran, the mean of the first marriage age is 16.56, the mean of the first pregnancy age is 17.87 and the mean of the number of pregnancy for a life time is 5.3 1. In Turkey, 56.8 percentage of the women, in Iran 60.5 percentage of the women were controlled in their last pregnancy from the health staffs. In addition, 37.3 percentage of the women in Turkey and 62 percentage of the women in Iran took the information about pregnancy, giving birth and post partum period before pregnancy. In Turkey 58 percentage of the women, in Iran 62.7 percentage of the women are using the family planning methods. In Turkey and Iran women prefer the traditional methods to prevent or challenge the problems like throwing up and nausea in pregnancy period in a maximum level. The average percentage of using traditional methods in Turkey is 22.7, in Iran is 60. To eat sour foods and drink cold, minty beverages, lemon juice, coral root are widespread methods in Turkey. Drinking garden thyme, eating yogurt with mint are traditional methods of Iranian women. The statistical difference P <0.05> between two countries is crucial, this difference shows that Iranian women prefer the traditional methods more than Turkish women. When women in Iran and Turkey are faced with the pregnancy problems, they try to make giving birth easy with traditional methods. The percentage of using traditional methods in Turkey is 18, the percentage in Iran is 49.3. There are some other traditional methods in Turkey, these are washing some part of bodies for preparing to namaz (abdest alma), massage to the stomach and the weist calling to prayer, using vinegar the opening knots, eating palm, in Iran, eating palm, opening knots using yellow part of eggs on stomach, calling the name of saints and bod, calling to prayer, putting the Quran on the head, putting sheep feather to mouth, drinking water served by mother in-low and husband, eating cream, hanging down are the traditional methods. Statistically, the difference between two countries is meaningful (p<0,05) and this difference shows that Iranian women are using traditional methods more than Turkish women. Teat crack is one of the problems in post partum period and women to get rid of this problem use traditional method in maximum level. This percentage in Turkey is 84, in Iran is 70.7. In Turkey women are putting some olive oil, fresh butter, cream, soda, toothpaste, boiled meat, onion on to the teat or calling to prayer are the traditional ways. In Iran, cream,125 olive oil, tail olive etc. are put on teat. According to the results, in Turkey women are using traditional methods more than women in Iran and statistically, the difference between two countries is understandable (p<0,05). Consequently, women in Turkey prefer modern health methods about pregnancy, giving birth, and post partum period more than Iranian women who generally prefer traditional methods. Some of the traditional methods are risky for the health of mother and children. To keep the women health, health staffs should have good relations with the people and should not react the social values and norms. To give information to the mothers about pregnancy, giving birth and post partum period is important. In addition, false methods (which may affect mother health in a negative way) should be prevented, and constructive methods should be supported. By this way, a strong public health care programs should be planned. When serving health care education, public communication means, local administrators and some kind of sectors can help to the purpose.