Kemoterapi alan hastalarda ağız bakımı standardının ağız komplikasyonları gelişme riskini önlemesinin incelenmesi

Abstract

98 VII. ÖZET Kemoterapi alan hastalarda ağızda komplikasyon gelişme riski % 40 olarak belirtilmektedir. Ağız sindirim sisteminin başlangıç kısmını oluşturduğundan hastanın beslenmesi, genel durumu ağızdaki komplikasyonların varlığından olumsuz yönde etkilenmektedir. Kliniklerde ise hastanın ağız sağlığının sürdürülmesi ve ağız bakımının yapılması hemşirenin sorumluluğu altındadır. Bu çalışmada da, diş hekimleri tarafından diş temizliğinin sağlanması konusunda belirlenen standard: günde iki kez diş fırçalama, günde bir kez diş ipi kullanımı ve günde iki kez NaHCO'3 ile gargara yapma ile kemoterapi alan hastaların ağzında komplikasyon gelişiminin önlenmesi amaçlanmıştır. Yarı deneysel olarak planlanan bu çalışmanın örneklemini Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde kemoterapi alan 40 hasta oluşturmuştur. Çalışmada veri toplama aracı olarak hastaların sosyo demografik özelliklerini içeren `Hasta Bilgi Toplama Formu` ve araştırmacının literatür bilgisi ve uzman görüşüne dayanarak hazırladığı sekiz kriterden oluşan `Ağız Değerlendirme rehberi` kullanılmıştır. Hastalara tedavi öncesi ağız bakımı eğitimi verilmiş ve ağız bakımını takip etmelerini sağlamak amacı ile de ağız bakımının adımlarını kapsayan `Hasta Eğitim Rehberi` literatür doğrultusunda hazırlanıp hastalara verilmiştir. Tedavi öncesi ve sonrası değerlerin karşılaştırılmasında Wilcox İşaretli Sıralar Testi uygulanmış, her iki grup ( deney ve kontrol) arasındaki farklılıklar ise Mann Whitney U testi ile karşılaştırmıştır.99 Kemoterapi alan deney grubundaki hastaların % 40'ının, kontrol grubundaki hastaların % 30'unun yüksek okul mezunu olduğu bulunmuştur. Hastaların yaş dağılımları incelendiğinde deney grubundaki hastaların % 45'inin kontrol grubundaki hastaların % 35'inin 41-60 yaş^ aralığında olduğu belirlenmiştir. Deney grubundaki hastaların % 60'ı, kontrol grubundaki hastaların % 40'ı yirmi bir günde bir kemoterapi almaktadırlar. Deney grubundaki hastaların tedavi öncesi ve sonrası ağız değerlendirme rehberinden aldıkları puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmazken, kontrol grubundaki hastaların tedavi sonrası değerleri öncesine göre artış göstermiş ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Deney ve kontrol grupları ağız değerlendirme rehberinde yer alan her bir kriterden aldıkları puan ortalamaları yönünden karşılaştırılmış, deney grubunun puan ortalamasında tedavi öncesine göre düşüş gözlenmiş, kontrol grubunda ise artış gözlenmiş ve aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Ağız değerlendirme rehberinde yer alan her bir kriter yönünden gruplar arasında farklılık ise gözlenmemiştir. Çalışma sonucunda ağız değerlendirme rehberindeki kriterlerin ortalama puanlarında beklenen düzeyde azalma saptanmamıştır. Hastaların kendi bakımlarında aktif olarak sorumluluk almaları için gerekli davranışsal yöntemlerinde tedavi içinde yer alması önerilmiştir.100 Tedavi öncesi ağız bakımı eğitimi için hastalara zaman ayrılması, daha sonrada hasaların kendilerine önerilen ağız bakımını sürdürmek için klinikte çalışanlarca desteklenmeleri önerilmiştir. s

101 It has been stated that the risk off complication progress the mouths off the patients treated by chemotherapy is %40. As mouth forms the staring part of the digestive system, the nourishment of the patients and their welfare have negatively been affected by the complications existed at Bie mouth.ln clinics it is nurses duty and responsibility to be continued the patients mouth health and to have their mouths cared. In the study, it has beeen aimed to prevent the complication progress at the patients moufts treated by chemotherapy by brushing the teeth twice a day, using the tooth- cord once a day and gargling with NaHCO_3 twice a day - which is a standard determined to obtain the tooth-cleaning by the dentists. 40 patients treated by chemoterapy at the Aegean Oniversty, Medicme Faculty Hospital and Adnan Menderes Oniversty, Medicine faculty Hospital have formed the sample of this study planned as semi-experimental. Forms for collecting information about patients` which have the socb- demographic features of the patients and ` a mouth evaluation guide` which contains eigth criteria prepared by the researcher depending on the experts views and his literature knowledge were used in the study as date collection means. Before the treatment, the patients were educated abouth mouth care and were given the `Patients Training Guides` depending on the literature which contain the phases of mouth care in order to get the patients to continue their mouth care. In comparing the values between before and after the treatment, Wilcox Marked Orders Test was applied and the differences between the two groups)2 ( experiment and control) were compared with Mann Whitney U test. % 40 of the patients treated by ehemothrepay in the experiment group and % 30 of the patients in the control group were reported to be Univerty graduates. When the patients age distribution was examined, it was determined that % 45 of the patients in the experiments group and % 35 of the patients in the control group were in the age group of 41-60. % 60 of the patients in the experiment group and % 40 of he patients in the control group were treated once in every 21 days toy chemothrepy. While the difference between score averages of the patients before and after the treatment obtained from the mouth evaluation guides was found statistically uninportant, the values of the patients in the control group after the treatment increased when comparing the values before the treatment and the difference between them was found statistically meaningful. The score averages obtained from each criterion in the mouth evaluation guide by both experiment and control groups were compared. A decrease was observed in the score average of the experiment group after the treatment comparing with before the treatment. On the other hand, an increase was observed in the control group and the difference between them was found statiscally meaningful. The differences between the two groups in considering for each criterion in the mouth evaluation guide were not observed. At the and of the study, on expected decrease in the average scores for the criteria in the mouth eveluation guide was not observed, in order to103 have »d active responsibility in their own care, patients are offereito participate in the treatments with necessarily attitudinal methods.