Kardiyak egzersiz programının hastanın egzersiz toleransına, kan lipit düzeylerine ve öz yeterliliğe olan etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Kardiyak Egzersiz Programının Hastanın Egzersiz Toleransına, Kan Lipit Düzeylerine Ve Öz Yeterliliğe Olan Etkisinin İncelenmesi Bu araştırma kardiyak, egzersiz programının hastanın egzersiz toleransına, kan lipit düzeyine ve öz yeterliliğe olan etkisini belirlemek üzere bağımsız eş zamanlı deney-kontrol çalışması olarak planlanmıştır. l.Mart - 26. Aralık 2002 tarihleri arasında, Ege Üniversitesi Tıp fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı' na koroner arter hastalığı tanısı ile yatırılan 30 deney- 30 kontrol grubu hasta araştırmanın örneklemini oluşturulnuştur. Veri toplama araçları olarak; kardiyak rehabilitasyon değerlendirme formundan, Kardiyak Egzersiz Öz Yeterlilik ölçeği (CESEI) ve kardiyak egzersiz el kitapçığı kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; x2 kare, student t, paired t, ANOVA, Split Plato varyans analizi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda deney ve kontrol grupları arasında yaş, cinsiyet, eğitim durumu, hastaneye yatış nedeni, kullanılan ilaçlar, hipertansiyon ve diyabet olma durumu değişkenleri yönünden homojen oldukları saptanmıştır. CESEI kardiyak egzersiz öz yeterlilik ölçeğinin geçerliliği çalışmalarında; Kardiyak egzersiz öz yeterlilik ölçeğinin dil geçerliliği için uzman görüşü ve içerik geçerliliği için 10 uzman görüşü alınmıştır. Kendal iyi uyuşum katsayısı (W:. 343, p<0.05) bulunmuştur. Güvenirlilik çalışmalarında ise; Test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0.975 bulunmuştur. Kardiyak egzersiz öz yeterlilik ölçeğinin birinci, ikinci uygulama ve tüm hasta grubuna uygulama için iki yarı arasındaki korelasyon 0.83, 0.85, 0.81, Gutman Split Half güvenirlik katsayıları 0.90, 0.91, 0.88, Spearman Brown katsayısı 0.90, 0.92, 0.89, Cronbach Alfa değeri 0.84, 0.87, 0.88' olarak bulunmuştur. Deney ve kontrol grubundaki hastalardan taburculuk sonrası 1. ay' da kardiyak rehabilitasyon değerlendirmesi yapılmış, 1 tüp düz kan alınmış, öz yeterlilik ölçeği ve egzersiz tolerans testi uygulanmıştır. Deney grubundaki hastalara kontrol grubundan farklı olarak araştırmacı 184tarfından hazırlanan kardiyak egzersiz el kitabı ile birlikte kapsamlı bir kardiyak egzersiz eğitimi erilmiştir. Deney grubundaki hastalarla her ay egzersiz programına yönelik telefon görüşmeleri yapılmıştır. Taburculuk sonrası 4. ay' da hastalardan tekrar aynı değerlendirmeler yapılmıştır. Hastaların %43.33' ü 50-59 yaş grubundan olup; yaş ortalaması 53.71, olarak bulunmuştur. Araştırma kapsamındaki hastaların %9 1.67' si erkek, %33.33' ünün lise mezunu ve %93.33' ü evli' dir. Araştırma kapsamına alman deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci-dördüncü ay ve hastaneye yatış nedenine göre MET değerlerinin ortalamalarının karşılaştırıldığında gruplar arasında istatistiksel olarak oldukça önemli bir fark saptanmıştır. Araştırma kapsamına alınan deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci-dördüncü ay, hastaneye yatış nedeni ve statin grubu ilaç kullanma durumuna göre kolesterol, trigliserid, değerlerinin ortalamaları karşılaştırıldığında iki grup açısından istatistiksel olarak önemli bir fark saptanmamıştır (F=.108, p>0.05), (F=.448, p>0.05). Araştırma kapsamına alınan deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci- dördüncü ay kolesterol değerlerinin değişim yüzdeleri incelendiğinde; deney grubuna ait değişim yüzdesi %12.19 iken kontrol grubundaki değişim yüzdesi sadece %4.36 olarak saptanmıştır. Kardiyak egzersiz yapan deney grubundaki hastaların kolesterol değerleri daha yüksek bir yüzde ile azalmakta olduğunu saptanmıştır. Araştırma kapsamına alman deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci- dördüncü ay trigliserid değerlerinin değişim yüzdeleri incelendiğinde; deney grubuna ait değişim yüzdesi %11 iken kontrol grubundaki değişim yüzdesi sadece %4.22 olarak saptanmıştır. Kardiyak egzersiz yapan deney grubundaki hastaların trigliserid değerlerim daha yüksek bir yüzde ile azaldığı saptanmıştır Araştırma kapsamına alınan deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci-dördüncü ay, hastaneye yatış nedeni ve statin grubu ilaç kullanma durumuna göre HDL-K, LDL-K, LDL/HDL değerlerinin ortalamaları karşılaştırıldığında iki grup açısından 185istatistiksel olarak önemli bir fark saptanmıştır (F=l 1,657., p<0.05), (F=4.50, p>0.05), (F=19.946, p>0.05) Araştırma kapsamına alman deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci- dördüncü ay, hastaneye yatış nedenine ve hipertansiyonu olma durumuna göre sistolik ve diyastolik kan basıncı değerlerinin ortalamalarının karşılaştırıldığında İki grup açısından istatistiksel olarak önemli bir fark saptanmıştır (F=4.616, p<0.05), (F=4.373, p<0.05) Araştırma kapsamına alınan deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci- dördüncü ay ve hastaneye yatış nedenine göre BKİ değerlerinin ortalamalarının karşılaştırıldığında iki grup açısından istatistiksel olarak önemli bir fark saptanmıştır (F=6,163, p<0.05) Araştırma kapsamına alınan deney ve kontrol grubundaki hastaların taburculuk sonrası birinci-dördüncü ay ve hastaneye yatış nedenine göre öz yeterlilik puan ortalamalarının karşılaştırıldığında iki grup arasında istatistiksel olarak oldukça önemli bir fark saptanmıştır. (F=49.938, p<0.05). Deney ve kontrol grubu hastalardan elde edilen bulgular ışığında, kardiyak egzersiz programı uygulamanın hastanın; egzersiz toleransına, kan lipit düzeylerine, beden kitle indeksine, kan basıncına ve öz yeterliliğine olumlu etkisi olduğunu saptanmıştır. 186

SUMMARY IMPACT OF CARDIAC REHBILITATION PROGRAM ON THE EXERCISE TOLERANCE, SERUM LIPID LEVELS AND SELF-EFFICACY OF THE PATIENTS This study was planned as an independent synchronous Study- Control study to investigate the impact of cardiac exercise program on exercise tolerance, serum lipid levels, and self-efficacy of the patients. Patient sample consisted of 60 patients (Controls: 30 patients and Study Group: 30 patients) who were admitted to the Department of Cardiology, Ege University Faculty of Medicine, between March 1st and December 26th, 2002. Cardiac Rehabilitation Assessment Form, Cardiac Exercise Self- Efficacy Scale (CESEI) and Cardiac Exercise Handbooks were used for collecting data. Split plate, Student-t, Paired-t, ANOVA, and Chi Square tests were used for the statistical analysis of the data. Age, sex, education status, indication for admission to hospital, presence of hypertension, and diabetes were found to be similar between the groups. Ten specialists were consulted for the language and content validity of CESEI Cardiac exercise self-efficacy scale. Kendal well compliance factor was found to be (W:343, p<0.05). Test - post- test credibility factor was found to be 0.975. First and second application of cardiac exercise self-efficacy scale and to the whole patient groups, correlation was 0.83, 0.85, 0.81; Gutman split half credibility factor was 0.90, 0.91, 0.88; Spearman Brown factor 0.90, 0.92, 0.89 and Cronbach alpha value was 0.84, 0.87, 0.88 between the two halves. Assessment for cardiac rehabilitation was performed one month after the discharge for the Study and Control Groups. Blood sample for biochemical analysis was collected, self- efficacy scale and exercise tolerance tests were performed. Study group received the cardiac exercise handbook that was prepared by the author, and a thorough education 187related to cardiac exercise. Patients in both Groups were re-assessed 4 months after discharge by the same parameters. Mean age of the patients was 53.71 years, and 43.33% of the patients were in the 50-59 years age group. Majority of the patients were males (91.67%), 33.33% were high school graduates and 93.33% of them were married. There was a significant difference in the average MET values 1 and 4 months post- discharge and when the indications for admission were compared between the Study and Control Groups. There were no significant differences in cholesterol and trigliserid values in respect with indication for admission, 1 and 4 months post- discharge and the use of statin group medications in Study and Control Groups (F=.108; p>0.05), (F=.448; p>0.05). Percent change in cholesterol levels of both Study and Control Groups were evaluated: The percent change in cholesterol levels in the Study Group was 12.19% whereas the change in the Study Group was 4.36%. Cholesterol levels in the Study Group who performed cardiac exercise was reduced in a higher rate compared to the Control Group. Similarly, the percent change rate in triglicerid levels of the Cardiac exercise group in the 1st and 4th months postdischarge was 11% while the percent change rate in the Control Group was only 4.22%. There was a significant difference in HDL-C, LDL-C and LDL/HDL values between the Study and Control Groups when compared in terms of 1 and 4 months post-discharge, indication for admission and the use of statin group medications (F=l 1.657; p<0.05); (F=4.50; p<0.05); (F=19.946; p<0.05). There was a significant difference in mean systolic and diastolic blood pressure values in Study and Control Groups when compared in terms of 1 and 4 months post-discharge, indication for admission and presence of hypertension (F=4.616; p<0.05); (F=4.373; p<0.05). Difference between the mean BMI values were found to be statistically significant in both Groups in terms of 1 and 4 months post- discharge and the indication for admission (F=6.163; p<0.05). 188There was a statistically significant difference in mean self- efficacy values between the two Groups in terms of 1 and 4 months post- discharge and the indication for admission (F=49.938; p<0.05). In the highlights of the findings mentioned above, cardiac exercise program has a positive impact on the exercise tolerance, body mass index, blood pressure and self efficacy of the patients. Index words: Cardiac rehabilitation, Cardiac exercise, Self efficacv. 189