Histerektomi ameliyatı olan kadınların öz bakım gücünün incelenmesi

Abstract

Araştırma, histerektomi ameliyatı olan kadınların öz-bakım güçlerini ve kişisel özelliklerinin öz-bakım gücüne etkisini belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve kesitsel olarak planlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemini, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı'nda histerektomi ameliyatı olan ve taburcu olduktan altı hafta sonra polikliniğe ilk kontrollerine gelen 85 kadın oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak; kadınların sosyo-demografik, obstetrik ve jinekolojik özellikleri ile histerektomi ameliyatı öncesi ve sonrası döneme ilişkin özelliklerini belirlemek için 35 sorudan oluşan anket formu ve öz-bakım düzeylerini belirlemek için ise Kearney ve Fleischer tarafından geliştirilen ve Nahçivan tarafından Türk toplumuna uyarlanmış olan öz-bakım gücü ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS (Statistical Package for Social Socience) paket programından yararlanılmıştır. İstatistiksel değerlendirmede; yüzdelikler, ortalama, standart sapma, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), değişkenler arasındaki farkın hangi gruplardan kaynaklandığını belirlemek amacıyla Tukey HSD Post Hoc Testi, Student Testi (Independent Samples T Test) kullanılmıştır. Ayrıca öz-bakım gücü ölçeğinin histerektomi ameliyatı olan kadın grubuna hitap etme durumunu araştırmak amacıyla iç tutarlılık katsayısına (Cronbach Alfa) bakılmıştır. Öz-bakım gücü ölçeğinin histerektomi ameliyatı olan kadın grubu için Cronbach Alfa İç Tutarlılık Katsayısı a: 0.82 olarak bulunurken öz-bakım gücüdüzeyleri, farklı gruplar üzerinde yapılan çalışmalar ile karşılaştırıldığında düşük olarak saptanmıştır (X=88. 18+14.33). Araştırmaya katılan kadınların % 40.0'ı 46-50 yaş grubunda olup, yaş ortalamaları 49.11±7.73 (min:38, max:71) dir. Kadınların %49.2'sinin ilkokul mezunu olduğu; %83.5'nin çalışmadığı; %78.8'inin evli olduğu, %47.1'inin en uzun süre büyük şehirde yaşadığı; %77.6'sımn gelirinin giderine denk olduğu saptanmıştır. Örnekleme alınan kadınların %70.6'smın ameliyat öncesi adet gördüğü, %37.6'sınm ameliyat öncesi aşın kanama şikayetinin olduğu ve ameliyat karan verilen kadınların %85.9'unun abdominal histerektomi ameliyatı olduğu belirlenmiştir. Ameliyat öncesi bilgi alanların %78.5'inin doktordan bilgi aldıkları bulunmuştur. Kadınların %55.3'ünün günlük aktivitelerinin geçirmiş oldukları ameliyattan etkilendiği ve %60.4'ünün ameliyat geçirmenin cinsel aktivitelerini etkilemeyeceğini düşündükleri saptanmıştır. Kadınların öz-bakım gücü puan ortalamaları ile yaş grupları, öğrenim durumları, medeni durumları, eşlerinin eğitim durumu, gelir durundan, ailede birlikte yaşadığı kişiler, ameliyat sonrası ihtiyaçlarını karşılamaya başladıkları günler, fiziksel ve ruhsal olarak kendilerini nasıl hissettikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Bu sonuçların, verilen eğitimin farklı demografik özelliklere sahip kadınlarda öz-bakım davranışlarına farklı yansımasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Histerektomi ameliyatı olan kadınların ameliyatın fizyolojik ve psikolojik sonuçlarından minimum düzeyde etkilenmeleri ve günlük aktivitelere dönüş sürecini optimum seviyede geçirmeleri açısından, primer görevi bakım ve eğitim olan hemşirelerin öz-bakım gücünün önemi konusunda bilgi sahibi olmaları ve hastalarına öz-bakımın nasıl yapılacağı konusunda eğitim vermeleri gerekmektedir.

The investigation was planned and applied as descriptive and sectional in order to determine self care agency of those women who had experienced hysterectomy beside the effect of personal characteristics on self care agency. The research sample was constituted by 85 women who had experienced hysterectomy at Ege University, The Hospital of Faculty of Medicine, Obstetrics and Gynaecology Department and who had visited the relevant policlinic for their first follow-up six weeks after discharge. As data collection tools: a questionnaire form having 35 questions regarding socio-demographic, obstetric, and gynecological characteristics beside the features in relation to the period before and after hysterectomy surgery and also self care agency scale, which was developed by Kearney and Fleischer in order to determine self care levels and that adapted to Turkish society by Nahcivan, were used. SPSS (Statistical Package for Social Sciences) was used for data analyses. In Statistical evaluation: percentage, mean, standard deviation, one-way analysis of variance (ANOVA), Turkey HSD Post Hoc Test aiming at determining from which group the difference among variables originates, Student test (Independent samples t test) were used. Besides, the coefficient of internal consistency (Cronbach Alfa) was also taken into consideration in order to examine the extend to which self care agency scale affects women with hysterectomy surgery experience. Whilst Cronbach Alfa internal consistency coefficient a of self care agency scale was a=0.82 for women who had experienced hysterectomy, self care agency levels were detected as low when compared to the studies conducted on different groups.139 Of women who had participated in the research, 40.0 % was in 46-50 age group while having an age mean of 49.11±7.73 (min: 38, max: 71). It was determined that 49.2% of women were graduated from primary school; 83.5% were unemployed; 78.8% were married; 47.1% lived most at highly populated cities; and 77.6% had an income equal to expenditures. Of women included in the sample, it was determined that 70.6% menstruated before surgery; 37.6% had the complaint of excess bleeding; and 85.9% who had been decided for surgery had abdominal hysterectomy. Of those who obtained information before surgery, 78.5% were found to get knowledge from the physician. Of women, daily activities of 55.3% were detected as to be affected from their surgery experience whereas 60.4% were detected as to think that having a surgery would not affect their sexual activities. A statistically significant difference between women's self care agency mean averages and age groups, education situations, marital status, education situations of their partners, accompanying people in the family, the days the women started meeting their needs after surgery, and how the women felt physically and mentally, was detected. These results are thought to be caused by differently reflected self care behaviors in women with different demographic characteristics due to the given education. It is needed that the nurses whose primary tasks are care and education should have sufficient information about the importance of self care agency and that should give education regarding how self care will be performed in order to provide women with hysterectomy to be affected from the physiologic and psychological consequences of the surgery at minimum level and also to facilitate these women to experience this period at optimum level before returning to their daily activities completely.