Planlı eğitimin astımlı çocukların hastalıkla başa çıkmalarına ve ailelerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi

Abstract

ÖZET PLANLI EĞİTİMİN ASTIMLI ÇOCUKLARIN AİLELERİNİN HASTALIKLA BAŞA ÇIKMA DAVRANIŞI AİLE HAYATI VE ÇOCUK YETİŞTİRME TUTUMU ÜZERİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Bu araştırma, planlı eğitimin astımlı çocukların ailelerinin hastalıkla başa çıkma davranışı, aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutumu üzerine etkisinin incelenmesi amacı ile yan deneysel olarak yapılmıştır. Araştırma, 22 Haziran 2004-14 Eylül 2004 tarihleri arasında Pediatrik Solunum ve Alerji Polikliniği' ne izlem için gelen ve Manisa'da oturan eğitim toplantısına davetli olup araştırmaya katılmayı kabul eden 5-15 yaş arasındaki astımlı çocukların ailelerinden 30 astımlı çocuk annesi çalışma grubu ve 30 astımlı çocuk annesi kontrol grubu olmak üzere alman toplam 60 astımlı çocuk annesinin oluşturduğu bir örneklem üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için ilgili kişi ve kurumlardan gerekli izinler alınmıştır. Araştırmanın verileri ilk eğitim toplantısı başlamadan önce, ailelere anket formları tanıtıldıktan sonra ön test olarak hazırlanan sosyo-demografik özellikler anket formu, çocuklar için hastalıklarla başa çıkma ölçeği, aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutum ölçeği annelere dağıtılmış ve doldurmaları sağlanarak toplanmıştır. Eğitim programlan 22-6- 2004, 2-8-2004, 14-9-2004 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Son eğitim toplantısından 15 gün sonra ailelerin evlerine gidilerek son test uygulanmış ve veriler toplanmıştır. Kontrol grubu aileler aynı tarihler arasında ön ve son testler uygulanarak araştırma verileri toplanmıştır. 96Verilerin değerlendirilmesinde; yüzdelik, Ki - kare, Fisher testi, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (t - testi), Mann - Whitney U testi ve pearson korelasyon testleri uygulamlmıştrr. Araştırma sonuçlarına göre, çalışma ve kontrol gruplarının, yaş, kardeş sayısı, aile tipleri, anne eğitimleri, annenin çalışma durumları, ailelerin sosyal güvenlik durumları, evde ısınma şekilleri, çocuklarının yanında sigara içme durumları ve ailede geçirilmiş kronik hastalık bulunma durumları ile ilgili değişkenlerin dağılımları açısından çalışma ve kontrol grubu arasında benzerlik olup iki grup arasında fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p > 0.05). Grupların homojenliği sağlanmıştır. Araştırma kapsamına giren çalışma ve kontrol grubu çocukların hastalıkla başa çıkma ölçeği ile aile hayatı ve çocuk yetiştirme tutum ölçeği alt grup ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p > 0.005) Eğitim öncesi ve eğitim sonrası çalışma grubu ailelerin Çocuklar İçin Hastalıkla Başa Çıkma Ölçeği `huzursuzluk karamsarlık ve aktivitelere katılmama` alt grubu puan ortalamaları arasında anlamlı bir etkisi olduğu (t = 2.256, p < 0.005), diğer alt gruplar `yeterlik ve iyimserlik gelişimi, farklı olduğunu düşünme ve içe kapanma, tedaviye uyum, destek arama` puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunamamıştır (p > 0.005). Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum ölçeği alt grubu `aşırı koruyuculuk` boyutunda eğitim öncesi ve eğitim sonrası toplam puan ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (t = 2.763, p < 0.005). Çocuklar İçin Hastalıklarla Başa Çıkma Ölçeğinin alt ölçek 1 (Yeterlik ve İyimserlik Gelişimi ), alt ölçek 2 ( Farklı Olduğunu Düşünme ve İçe Kapanma ), alt ölçek 3 (Huzursuzluk - Karamsarlık ve Aktivitelere Katılmama), alt ölçek 4 (Tedaviye Uyum) 97ve alt ölçek 5 (Destek Arama) gruplarının eğitim öncesi ve eğitim sonrası puanları arasındaki fark ile sosyo-demografik değişkenlerin karşılaştırılması için yapılan Mann- Whitney U Testi sonucunda alt ölçek 2 (Farklı Olduğunu Düşünme ve içe Kapanma) grubu ile aile tipi ve ilaç kullanma durumu, alt ölçek 3 (Huzursuzluk - Karamsarlık ve Aktivitelere Katılmama) grubu ile anne eğitimi, astım şiddeti ve atak geçirme sıklığı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0.05). Diğer alt grupların eğitim öncesi ve eğitim sonrası puanları arasındaki fark ile sosyo-demografik değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0.05). Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeğinin LBoyut (Aşırı Annelik, Aşırı Koruyuculuk Tutumu) ve II. Boyut (Demokrasi ve Eşitlik Tutumu) alt ölçeklerinin eğitim öncesi ve eğitim sonrası puanlan arasındaki fark ile sosyo-demografik değişkenlerin karşılaştınlması için yapılan Mann- Whitney U Testi sonucunda gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p>0.05). Astımlı çocuklar ve ailelerinin hastalık hakkında bilgilenmeleri ve hastalıkla başa çıkmalarında eğitimin önemi, bu alana yönelik araştırmaların yapılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler : Çocuk, Aile, Eğitim, Astım, Ebeveyn 98

THE EVALUATION OF THE EFFECT OF THE PLANNED EDUCATION ON THE ATTITUDE OF CHILD REARING AND THE BEHAVIOUR OF COPING WITH THE DISEASE OF ASTHMATIC CHILDREN'S FAMILD2S The aim of this study was to investigate the effect of planned education on the attitude of child rearing and coping with the disease of asthmatic children's families semi-experimentally. The study group was consisted of sixty 5-15 year old asthmatic children's mother who were invited to the education seminar and who were living in Manisa and followed by Celal Bayar University Hospital Peadiatric Respiration and Allergy Clinic in 22.06.2004-14.09.2004.The study group was divided to case and control subgroups. The questionnaire consisted sociodemographic variables, the scale for children of coping with diseases, the scale of attitude of child rearing and family life. Education seminars arranged on 22.06.2004,2.08.2004,14.09.2004. Post test was performed fifteen days after the last education seminar, by visiting houses of the member of study groups.Control group whose not participate any education seminar was applied pre and post test in the same time with case group. The data was evaluated Chi square test, Fisher exact test, Student's t test, Mann- Whitney U test and pearson corelation analysis in SPSS 10.0 statistics program. There were no statistically significant difference between case and control groups in terms of age,number of siblings,family type,mother education levels, status of health security,chronic disease of family,status of smoking by their children and mean point of two scales and their domains (p> 0.05). Before and after the education seminars there was a statistically significant difference the domain of 'pessimism-restlessness-unability to join activities'mean point in the scale for 99children of coping with diseases (t= 2.256,p< 0.05).The mean points of other domains of this scale there were no statistical significance (p>0.05). Mean point of extreme protective subscale of the scale of attitude of child rearing and family life, there was a statistically significance before and after education (t=2.763,p<0.05).When the relationships were investigated in sociodemographic variables and subscales of scale for children of coping with diseases; in subscale 2;family type and using drugs,in subscale 3 ;mother education, severity of asthma,frequency of attacks were stastistically significant (p<0.05).Asthmatic childrens and their families must be informed about the disease in order to render them able to cope with the disease. Key Words : Child, Family, Education, Asthma, Parents 100