Mandibular asimetrinin panoramik radyografi tekniği ile değerlendirilmesi ve el tercihi ile ilişkisinin araştırılması

Abstract

62 ÖZET Bu çalışmanın amacı, kondil, ramus ve mandibular asimetrinin nicel olarak değerlendirilebilmesi için panoramik radyografi tekniğinden yararlanarak güvenilir bir metod geliştirilmesi ve uygulanmasıdır. Bu amaçla iki ön çalışma ve bir klinik çalışma yapıldı. Birinci ön çalışmamızda, sekiz kurukafa mandibulanın radyogramları, standart pozisyonlarda ve aynı araştırıcı tarafından çekildi. Kurukafa ve filmler üzerinde yapılan bütün uzunluk ölçümleri hassas bir kumpas kullanarak yapıldı. Elde edilen ölçümler kurukafalar için `gerçek` filmler için `imaj` ölçümleri olarak kabul edildi. Bütün mandibulaların her bölgesi için vertikal ve horizontal asimetri değerlerinin hesaplanması Habets ve arkadaşları(1988)'nın tarifine göre yapıldı. Gerçek ve imaj vertikal asimetri değerleri arasında hiçbir bölgede istatistik! anlamda önemli bir farklılık bulunamadı ve her bölgenin gerçek ölçüm değerleri ile film ölçüm değerleri arasında önemli düzeyde ilişki bulundu. ikinci ön çalışmamızda, panoramik filmlerin klinik koşullarda sağda ve solda horizontal yönde oluşturduğu magnifikasyon oranını belirlemek amacıyla 15 birey kullanıldı. Magnifikasyon oranı [(film-gerçek/gerçek)x1 00] formülü kullanılarak sağ ve sol için ayrı ayrı hesaplandı. Sağ ile sol horizontal uzunlukların magnifikasyonları arasında molar bölge hariç bütün bölgelerde farklılık bulundu. Horizontal uzunlukların `gerçek` ve `imaj` değerleri arasında her bölgede yüksek ilişki bulundu. Klinik çalışmada, mandibular, kondil ve ramus asimetrilerini belirlemek üzere 102 bireyin ortopantomog ramları elde edildi. Bütün filmler üretici firmanın önerlerine uyularak standart bir şekilde ve aynı araştırıcı tarafından çekildi. Asimetri indeksi hesapları, her bireyin her bölgesi için ayrı ayrı yapıldı. Asimetri yönü ile cinsiyet, TME şikayeti, el tercihi, çiğneme tercihi ve orta hat sapması arasında bir ilişki bulunamadı. Sağlıklı bireylerin kondil ve ramus asimetri değerleri arasında negatif yönde ve önemli düzeyde bir ilişki bulunurken TME şikayeti olan bireylerde böyle bir ilişki yoktu.5. Mandibular asimetrinin çiğneme tercihiyle de ilişkisi olmayıp, hemisferik lateralite ile açıklananmaz. 6. TME hastalıkları mandibulanın gelişimi üzerine etkili olup, mandibular asimetri oluşturabilir.

64 SUMMARY The aim of this study was to develop and apply a reliable method of determining the condyle, ramus and mandible asymmetry quantitatively by panoramic radiographic technique. For this reason, we have made two preliminary and a clinical study On the first preliminary study, eight dry skulls were exposed in a standart position by the same radiographer. All linear distances were measured on the skulls and on the films directly with a fine caliper. The measurements was considered the true` anatomic distances for the skulls and the Image' distances for the films. The vertical and horizontal asymmetries were determined for each region of all the skulls following the method of Habets et.al.(1988). No statrtically significant differences were found between `true` and `image` asymmetry index values and there were significant correlations between skulls and films measurement values in the vertical dimentions of all regions. On the second preliminary study, we were used fifteen subjects to determine right and left magnification rates of panoramic films at horizontal direction in clinical conditions. The magnification rates were calculated by the formula [(imaj- real/real)x100] for right and left distances independently. There were statistically differences between right and left dimention magnifications except molar region and high correlations were found between `image` and `real` values of horizontal dimentions in all regions. On the clinical study, orthopantomograms of 102 subjects has been taken for determining mandibular, condylar and ramus asymmetries. All films were taken in a standart manner by the same radiographer as stated by producer instructions. Asymmetry index calculations were made for each region of each subject.65 No statistically significant correlations were found between direction of the asymmetry and sex, TMJ symptoms, hand and chewing side preference and midsaggital line deviation. Statistically and negative correlation was found between condyle and ramus asymmetry index values in healthy subjects but no correlations in TMJ subjects. in conclusion, 1. The panoramic radiography is one of the reliable method for determining the condyle, ramus and mandible vertical asymmetry quantitatively. 2. Determination of horizontal mandibular asymmetry has some difficulties and it needs special positioning of the subjects. 3. It requires further investigations to test reliability of the method at special positions. 4. There is no relation between mandibular asymmetry and handedness. 5. There is no relation between mandibular asymmetry and chewing side preference too and it could not be explained by hemispheric laterality. 6. TMJ diseases could effect mandibular development and produce an asymmetry of the mandible.