Uzun süreli antiepileptik ilaç alan hastalarda Ca-P metabolizması ve kemik değişiklikleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Nöroloji Polikliniğinde epilepsi tanısıyla takip edilip en az iki yıl süreyle antiepileptik kullanmış olan 158 olgu incelendi. Bu olgularda uzun süre antiepileptik ilaç kullanımının Ca-P metabolizmasına etkisi ve kemikte yolaçtığı değişiklikleri inceledik. Bu konuda son 20-30 yıldır birçok araştırma yapılmış olmasına rağmen antiepileptiklerin Ca ve kemik metabolizmasında yolaçtığı değişikliklerin sıklığı ve bu etkinin mezkanizmaları konusunda fikir birliği yoktur. Bu nedenle antiepileptik ilaçların D vitamini, Ca-P metabolizması üzerine biyokimyasal etkilerini ve kemikde meydana gelen radyolojik değişiklikleri araştırmayı amaçladık. Hastalarda ilk olarak serum total Ca, P, ALP, PTH, 25 OHK, İCa, Mg düzeyleri, elbilek grafisi ve kemik dansiteleri ölçüldü. Serum total Ca,P ve 250HK değerleri ortalamasının normal sınırlar içerisinde, ALP değerleri ortalamasının yüksek, serum İCa, Mg düzeylerinin düşük, PTH düzeylerinin ise kontrol grubundan hafif derecede daha yüksek olduğu saptandı. El bilek grafisinde %57 oranında trabeküler kabalaşma mevcut idi. Elbilek grafisinde patolojik bulgusu olan hastalar ile el bilek grafisi normal olan hastaların total serum Ca'u, ALP, 25 OHK ve kemik dansiteleri karşılaştırıldı. El bilek grafisinde patolojik bulgusu olan hastaların serum total Ca ve kemik dansiteierinin daha düşük, ALP değerleri ortalamasının ise daha yüksek olduğu görüldü. 25 OHK değerleri arasında her iki grupta istatistiksel anlam taşıyan fark bulunmadı. Hipokalsemi, ALP yüksekliği veya elbilek grafisinde patolojik bulgusu olan hastalardan 50'sine iki ay süreyle aktif D vitamini tedavisi verildi. Tedaviden sonra serum total Ca, İCa, Mg değerlerinde yükselme, ALP ve PTH değerlerinde düşme, el bilek grafisinde de % 46 oranında düzelme olduğu görüldü. Tedaviye bağlı olarak % 9,1 oranında hiperkalsiüri gelişti. 53Bu bulgularla kronik antiepileptik ilaç kullanımına bağlı olarak el bilek grafisi ve ALP yüksekliği osteomalazi- rikets konusunda haberci belirti olarak kabul edilebilir. Nöbet kontrolünün sağlanamadığı durumlarda İCa ve Mg eksikliğinin de katkısı düşünülmelidir. Serum 25 OHK düzeyleri normal sınırlar içerisinde iken aktif D vitamini tedavisi ile riketse ait parametrelerde düzelme saptanması riketsin, D vitamininin yalnızca karaciğer mikrozamal enzimlerinin aktivasyonu sonucu artmış yıkımına bağlı olmadığını, başka mekanizmaların da rol oynuyor olabileceğini düşündürmekte ve bu konuda geniş çalışmaların yapılması gerekmektedir. 54