Planlı davranış kuramı`na göre geliştirilen fiziksel aktivite ölçeğini Türk toplumuna uyarlama çalışması

Abstract

test-tekrar test sonucu puan ortalamasının %84'lük bölümünü tanımlayabilmektedir (r*=0.84). 5.2. ÖNERİLER * `Fiziksel Aktivite Ölçeği`nin değişik sosyo-ekonomik düzeyleri, farklı kültürleri temsil eden örneklemlere uygulanarak değişmezliğinin araştırılması, * Fiziksel aktiviteyi arttırmaya yönelik çalışmalarda, Türk toplumuna uyarlanan `Fiziksel Aktivite Ölçeği`nin kullanılması, * Koruyucu sağlık davranışlarına ilişkin girişimler planlanırken `Planlı Davranış Kuramı`ndan yararlanılması, * Fiziksel aktivite konusunda yapılacak çalışmalarda; spor hekimliği, hemşirelik, psikoloji, beden eğitimi disiplinleri arasında işbirliği yapılması, * Uyarlanan ölçek yardımıyla saptanacak tutum ve niyetlerin hazırlanan / hazırlanacak olan projelerde kullamlması, * Düzenli yapılan fiziksel aktivitenin yararlarının topluma anlatılması, * Görsel ve yazılı basının da fiziksel aktivitenin önemi konusunda, topluma bilgi vermesi önerilmektedir. 117BÖLÜM VI ÖZET Fiziksel aktivite, sağlığın korunması ve geliştirilmesinde önemli bir yere sahiptir ancak günümüzde hareketsizlik alışkanlık haline gelmiştir. Bu araştırma, Jackson tararından `Planlı Davranış Kuramı`na göre geliştirilen `Fiziksel Aktivite Ölçeği`nin, fiziksel aktiviteye yönelik niyeti belirlemede, Türk toplumunda kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araç olup olmadığım test eden metodolojik bir araştırmadır. Bu araştırma, Ege Üniversitesi Tıp, Ziraat, Edebiyat, İletişim ve Eğitim Fakültesinde çalışan 421 idari personelden, sistematik örnekleme yöntemiyle seçilen ve ölçeği oluşturan madde sayısının (36) on katı olan 360 kişi ile yapılmıştı. Katılımcıların %45.6'sı kadın, %54.4'ü erkekti ve yaş ortalaması: 36.43±8.11'di. `Fiziksel Aktivite Ölçeği` üç ek değişken eklenerek test edildi. Yapılan ilk faktör ve madde analizi sonucunda ölçek bütünüyle uyum sağlayamayan `geçmiş davranış` ve `öz etkililik` ek değişkeni ile `öznel norm` alt boyutundaki bir madde ölçekten çıkarıldı. İkinci faktör analizinde, orijinal ölçekteki alt boyutlara benzer şekilde 7 faktör oluştu. Bu faktörler orijinal ölçeğe bağlı kalınarak, `niyet`, `öznel norm`, `normatif inançlar`, `davranışa yönelik tutum`, `davranışsal inançlar`, `algılanan davranış kontrolü`, alt boyutu ve `öz-kimlik` ek değişkeni olarak isimlendirildi. İkinci faktör analizine göre maddelerin faktör yükleri; 0.599- 0.842, madde analizine göre madde toplam korelasyon katsayıları; 0.33-0.67 arasında değer aldı. Sadece `davranışsal inançlar` alt boyutundan iki madde `davranışa yönelik tutum` alt boyutuna yüklendi ve bu iki maddenin bu alt boyutta kalması istatistiksel ve kavramsal açıdan uygun bulundu, ölçeğin açıkladığı toplam varyans %70.13'tü. `Öznel norm`, `davranışa yönelik tutum`, `öz-kimlik`, `normatif inançlar` alt boyutlarını niyetteki toplam varyansları ı %34.3 bulundu. `Davranışsal inançlar` ve `algılanan davranış kontrolü` alt boyutları ise niyeti öngören değişkenler olamadı. Ölçeğin tümünün Cronbach alfa katsayısı: 0.93, alt boyutlarının Cronbach alfa katsayısı: 0.79-0.91 arasında değişen değerlerde bulundu. Hesaplanan diklik ve çarpılık katsayılarına göre ölçeğin tümünün ve alt boyutlarının normal dağılım eğrisi içinde olduğu saptandı. Ölçeğin tümünün ve alt boyutlarının test tekrar test sonucundaki korelasyon katsayıları; 0.85-0.96 (p<0.01) arasında anlamlı bulundu. Yapılan geçerlik ve güvenirlik testleri sonucunda `Fiziksel Aktivite Ölçeği'nin Türk toplumunda kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiştir. `Fiziksel Aktivite Ölçeği` değişik sosyo-ekonomik düzeyleri, farklı kültürleri temsil eden örneklemlere uygulanarak değişmezliği araştırılmalıdır.Anahtar Kelime: Fiziksel aktivite, Planlı Davranış Kuramı

Physical activity has a significant importance for the preservation and the improvement of the human health. Unfortunately, today, lullness has become a habit. This is a methodological research which tests whether it is a validity and dependable means to be employed to use the `Self Reported Physical Activity Behavior` developed by Jackson according to the `Theory of Planned Behaviour`, for the determination of the intention towards physical activity in the Turkish Society. This research had been made with 360 people which were chosen among the administrative staff working in Ege University Faculties of Medicine, Agriculture, Literature, Education and Communication using the systematical sampling method and who were 10 times the matter making the scale (36). Of the participants, 45.6% were women, and 54.4% were men and the average age was: 36.43±8.1 1. `Scale for Physical Activity` had been tested using three additional variables. As the result of the first factorial and subjective analysis, the variables `past behaviour`, the additional `self-efficacy` variable, and a subdimensional value to the subjective norm which did not go in compliance with the whole scale had been discarded from the scale. In the second factorial analysis, 7 factors similar to the subdimensions of the original scale had been determined. In order to maintain the connection with the original scale, these factors had been named as `intention`, `normative beliefs`, `attitude toward the behaviour`, `behavioural beliefs`, `perceived behavioral control` and its subdimension, and the additional `self- identity` variable. According to the second factor analysis, the factor loads of the subjects had been -in the 0.599-0.842 range, and their total coefficients of correlation in the range 0.33-0.67 according to the subjective analysis. Only two subjects from the `behavioral beliefs` subdimension had been loaded to the `attitude toward the behaviour` subdimension. Total variance yielded by the scale had been 70.13%. The total variance of the subdimensions `subjective norm`, `attitude toward the behaviour`, `self-identity`, and `normative beliefs `, in the dimension of intention was 34.3%. The subdimensions `behavioral beliefs` and `perceived behavioural control` could not have been variables that foresee `intention`. The Cronbach alpha coefficient of the whole scale was: 0.93. The Cronbach alpha coefficient of the subdimensions was found to be in the 0.79-0.91 range. According to the calculated vertical and warpness coefficients, whole of the scale and its dimensions were deduced to be within the range of the curvature of normal distribution.