Kalp yetmezliği olan hastaların hastalığa uyumuna roy adaptasyon modelinin etkisinin incelenmesi

Abstract

BOLUM VI 6.1. ÖZET KALP YETERSİZLİĞİ OLAN HASTALARIN HASTALIĞA UYUMUNDA ROY ADAPTASYON MODELİNİN ETKİSİNİN İNCELENMESİ Bu çalışma, Roy Adaptasyon Modeli doğrultusunda hazırlanan adaptasyon programının kalp yetersizliği olan hastaların hastalıkla yaşam sürecine uyumlarına etldsinin; yaşam kalitesi, fonksiyonel kapasite, sosyal destek boyutlarında ölçülerek saptanması için deneysel olarak planlanmıştır. Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji ve îç Hastalıkları Polikliniğinde Mayıs 2005 - Eylül 2005 tarihleri arasında kontrole gelen araştırmaya dahil edilme kriterlerine uyan hastalardan 43 'ü (21 deney, 22 kontrol) çalışma kapsamına alınmıştır. Deney grubundaki hastalara Roy Adaptasyon Modeli doğrultusunda hazırlanan, bireysel görüşmeleri, telefonla iletişimi, grup toplantısını ve bu süreçte kullamlmak üzere hazırlanan Hasta Eğitim Kitapçığı ve CD' sini içeren 3 aylık bir adaptasyon programı uygulanmış; kontrol grubundaki hastalar ise rutin kontrollerine devam etmişlerdir. Çalışmada veriler; Hasta Tanıtım Formu, Hastalığın Fizyolojik Sonuçlarım Değerlendirme Formu, Minesota Kalp Yetersizliği İle Yaşam Ölçeği, Kişilerarası Desteği Değerlendirme Ölçeği ve 6 Dakika Yürüme Testi kullamlarak toplanmıştır. Araştırmanın uygulanması için etik kurul izni, kurumdan yazılı izin ve araştırmaya katılan hastalardan sözel onam alınmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde sayı ve yüzde dağılımı, iki eş arasındaki farkın önemlilik testi (t testi), iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (t testi), tek yönlü varyans analizi (ANOVA), ki-kare testi ve korelasyon analizi kullamlmıştır. îlk hafta ölçülen; yaşam kalitesi fizyolojik alt boyutu puanı; emosyonel alt boyutu puanı; rol işlevi alt boyutu puanı; yaşam kalitesi toplam puanı; 6 dakikadaki yürüme mesafesi; fizyolojik sonuçlan (kolesterol, HDL, LDL, BMI); sosyal destek puanlan açısından deney ve kontrol gruplan arasında istatistiksel olarak anlamlı bir 194fark saptanmamıştır. Üçüncü ayda ölçülen; yaşam kalitesi fizyolojik alt boyutu puanı; emosyonel alt boyutu puanı; rol işlevi alt boyutu puanı; yaşam kalitesi toplam puanı; 6 dakikadaki yürüme mesafesi; fizyolojik sonuçlan (kolesterol, HDL, LDL, BMI); sosyal destek puanlan açısından deney ve kontrol grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır. Deney ve kontrol grupları arasında sigara kullanımı, diyete uyum ve ilaçlarım kullanma alışkanlığı açısından ilk hafta istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur. Üç ay sonra yapılan değerlendirmede deney grubundaki hastaların sigara kullammım azalttığı, diyetlerine dikkat ettikleri saptanmıştır. Deney ve kontrol grupları arasında ilk hafta ve üç ay sonra ilaç kullanma alışkanlığı ile ilgili yapılan değerlendirmede istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır. Üçüncü ayda yapılan değerlendirmede deney grubundaki hastaların % 100'ü; kontrol grubundaki hastaların % 90'ı ilaçlarım düzenli olarak kullanmaktadır. Deney ve kontrol grubundaki hastalar arasında çalışma süresince acil servise başvurma düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır. Dört adaptif biçimden fizyolojik boyut Roy Adaptasyon Modelinin diğer boyutları ile ilişki içerisindedir. Yaşam kalitesi fizyolojik boyutta iyi olan hastaların emosyonel durumları ve sosyal destekleri ile toplum içindeki işlevlerini yerine getirebilme kapasiteleri yüksek bulunmuştur. Roy Adaptasyon Modelinin ben kavramı boyutu ve rol işlevi boyutu karşılıklı dayanışma boyutu dışında modelinin diğer boyutları ile ilişki içerisindedir. Karşılıklı dayanışma boyutu modelin diğer boyutları dışmda fizyolojik boyutu ile ilişki içerisindedir.. Hastaların sosyal desteğinin yüksek olması hastalığın fizyolojik etMlerinin daha az görülmesini sağlamakta hastaların fiziksel açıdan daha iyi durumda olduklarım göstermektedir. Sonuç olarak; Roy Adaptasyon Modeli doğrultusunda hazırlanan adaptasyon programının uygulanması ile kalp yetersizlikli hastalarda 3 aylık süreçte yaşam kailetelerinde yükselme, fonksiyonel kapasitelerinde iyileşme, sosyal destek düzeylerinde gelişme sağlanmıştır. Roy Adaptasyon Modelinin dört adaptif biçimi arasında ilişki vardır ve modelin kalp yetersizliği gibi kronik bir hastalıkta etkili olduğu görülmüştür. 195

6.2. ABSTRACT THE STUDY OF THE ROY ADAPTATION MODEL'S EFFECT ON THE ADAPTATION OF THE PATIENTS WtTH HEART FAILURE TO THE DISEASE This study has been experimentally planned for the adaptation programme prepared in compliance with the Roy Adaptation Model's effect on the adaptation of the patients with heart failure to the life progress with the disease in order to be determined by measuring it in the life quality,functional capacity and social support categories. Of the patientSjComing for the controls between May '05 - September '05 in the policlinics of cardiology and internal diseases in Atatürk Research Hospital,suitable for the criteria of the inclusion to the research,43 patients (21 experimental,22 control) have been included in the study. The patients in the experimental group were applied an adaptation programme of 3 months comprising individual interviews,communication with phones,gatherings and Patient Education Booklet and a CD prepared to use in the process, which were prepared in the direction of the Roy Adaptation Model on the other hand,the patients in the control group continued their routine controls. In the study,the data have been collected by using the Patient introduction form,the evaluation form of the disease's physiological results,Minesota heart failure and life scale,the evaluation scale of the interpersonal support and a walking test of 6 minutes. To carry out the research,the ethic committee permissions written permission from the institution and oral approval from the patients attending the survey have been taken. In the statistical analysis of the data,the number and percentage distribution,the importance test of the difference between the partners(t test),the importance test of the difference between the averages (t test),the one-way variance analysis (ANOVA),ki- square test and correlation analysis have been applied. I.Week results; In terms of the life quality physiological sub-dimension points;emotional sub-dimension points;role function sub-dimension points;life quality total points;walking distance in 6 minutes;its physiological results 196(cholesterol,HDL,LDL,BMI);social support points,no meaningful difference has statistically been obtained between the experimental and control groups. 3. Month results; In terms of the life quality physiological sub-dimension points;emotional sub-dimension points;role function sub-dimension points;life quality total points;walking distance in 6 minutes;its physiological results (Cholesterol,HDL,LDL,BMI); social support points, a meaningful difference has statistically been obtained between the experimental and control groups. First week, there hasn't statistically been any meaningful difference between the experimental and control groups,from the standpoint of the cigarette smoking,diet adaptation and the medicine usage habitln the evaluation made after 3 months,it has been determined that the patients in the experimental group have diminished their cigarette smoking and begun to pay attention to their diets. In the evaluation made between the experimental and the control groups concerning the medicine usage habit after the first week and the third month,no meaningful difference has statistically been determined. In the evaluation made in the third month, %100 of the patients in the experimental group and %90 of the patients in the control group have been taking their medicines regularly. No meaningful difference has statistically been determined among the patients in the experimental and control groups in terms of the dosages of their referring to the emergency,during the study process. Of the 4 adaptive forms,the physiological dimension is related to the other dimensions of the Roy Adaptation Model. The capacities of the patients whose life quality is good in physiological dimension to be able to carry out their functions in the community through the emotional conditions and social supports have been found high.Roy Adaptation Model's self-concept dimension and the role function dimension,other than the mutual solidarity dimension,are in connection with the other dimensions of its model. The mutual solidarty dimension,except for the other dimensions of the model,is in connection with its physiological dimension. For the patients' social support to be high enables the physiological effects of the illness to occur less and shows that the patients are in better condition physically. As a result; thanks to the application of the adaptation programme prepared in compliance with the Roy Adaptation Model, advancement in their social support 197levels,recovery in their functional capacities and an increase in their life quality have been provided in a period of 3 months on the patients with heart failure. There exists a relationship among the 4 adaptive styles of the Roy Adaptation Model and it has been observed that the model has been effective in a chronic illness such as heart failure. 198