Genel anestezi sonu ekstübasyon sorunları

Abstract

ÖZET Genel anestezi sonunda ekstübasyonla ilişkili birçok komplikasyon görüle bilmektedir. Çalışmamızda trakeal ekstübasyon sırasında ve sonrasındaki erken dönemde oluşan komplikasyonların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Materyalimizi oluşturan, ASA l-IV risk grubundaki çeşitli cerrahi uygulanacak 1002 olgu 0-90 yaşları arasında olup, randomize olarak yaşlarına göre grup 1: 0-12 ay (n:10), grup 2: 13 ay-14 yaş (n:165), grup 3: 15-18 yaş (n:53), grup 4: 19-60 yaş (n:703), grup 5: 61-90 yaş (n:71) şeklinde 5 gruba ayrıldı. 241 olguya kontrendikasyon olmamasına rağmen premedikasyon uygulan mazken, 761 olguya indüksiyondan 30-60 dakika önce değişik bilinen klasik ajanlar ile premedikasyon uygulandı. Bebekler ve küçük çocuklara inhalasyon anestezik ajanlarıyla, diğer olgulara ise i.v. anestezik ajanlar ile anestezi indüksiyonu uygulandı. Entübasyon tüpü olarak bebeklerde şeffaf balonsuz, diğer olgulara operasyon bölgesi ve pozisyonlarına göre spiralli/kırmızı kauçuk balonsuz/balonlu Rüsch marka tüpler kullanıldı. Anestezi nin devamı inhalasyon ajanları veya propofol infüzyonu ve kas gevşeticiler, gerektiğinde opioid aneljezik kombinasyonları ile sürdürüldü. Cerrahi girişim sonunda anestezik ajanlar kesildi, gerektiğinde antagonist ajanlar verildi, uyanma ve yeterli spontan solunum sağlandıktan sonra ekstübasyon yapıldı, indüksiyondan önce, ekstübasyondan hemen önce ve 1 dakika sonra KAH, SKB/DKB ölçüldü ve görülen değişiklikler ile ortaya çıkan sorunlar kaydedildi. 17 olguda aritmi, 44 olguda 15 dakika ve daha uzun süren derlenme, 3 olguda metabolik asidoz, 2 olguda yanlışlıkla erken uyandırma, 4 olguda istemsiz ekstübasyon, 2 olguda uygunsuz pozis yon ve zamanda ekstübasyon, 3 olguda hasta tarafından gerçekleştirilen ekstübasyon, 10 olguda şişkin kaf ile ekstübasyon, 9 olguda zor ekstübasyon, 13 olguda ekstübasyon sırasında takılma, 3 olguda soluk tutma, 75 olguda bulantı- kusma, 1 olguda aspirasyon, 52 olguda öksürük, 12 olguda larinks spazmı, 4 olguda bronkospazmı, 10 olguda desatürasyon, 20 olguda aşırı sekresyon, 5 olgudaajitasyon, 4 olguda titreme, 44 olguda larinks ödemi, 9 olguda ses kısıklığı, 1 olguda boğaz ağrısı, 3 olguda hatalı ilaç kullanımı sorunları görüldü. Bulgular varyans analizi, ki-kare testi ve student's t testi uygulanarak değerlendirildiler. 1002 olgudan 287 olguda 380 komplikasyon; grup 1'de KAH'da ekstübasyondan önce ve 1 dakika sonra önemsiz (p>0,05) düşüş; diğer gruplarda KAH, SKB/DKB'nda hem ekstübasyondan önce hem de ekstübasyondan 1 dakika sonra ileri derecede önemli (p<0,001) artışlar gözlendi. Hem komplikasyon sayısı hem de komplikasyon görülen olgu sayısı ile anestezist deneyimi arasında ileri de recede ilişki bulundu (p<0,001). Hiç bir grupta anestezi yöntemi ve komplikasyon sayısı arasında ilişki bulunmadı (p>0,05). Sadece grup 1'de anestezi süresi ile komplikasyon sayısı arasında süreyle orantılı olarak ters bir ilişki bulundu (p<0,05). Grup 3'de kadınlarda daha fazla görülmek üzere cinsiyet ve komplikasyon sayısı arasında anlamlı bir ilişki bulunurken (p<0,05), diğer gruplarda cinsiyet ve komplikasyon sayısı arasında belirgin bir ilişki bulunamadı. Bulantı ve kusma genellikle kadınlarda daha yüksek oranda görülürken, öksürük görülme oranı erkeklerde daha yüksek bulundu. Yaş ve komplikasyon sayısı arasında grup 1,2,4 ve 5'de belirgin bir ilişki bulunamazken (p>0,05), grup 3'de anlamlı, ancak ters bir ilişki bulundu (p<0,05). Sonuç olarak; genel anestezi sonu ekstübasyonla ilgili sorunların sonderece önemli ve sayısal olarak azımsanmayacak durumda olması olguların bu süreçte özel ilgi ve gözleme muhtaç olduklarını göstermektedir.