Kanser ağrısı deneyimleyen hastalarda ağrı eğitim programının ağrı yönetimi, plazma beta-endorfin düzeyleri ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

ÖZETBu araştırma kanser ağrısı deneyimleyen hastalarda Ağrı Eğitim Programı(AEP)'nın ağrı yönetimine, plazma beta-endorfin düzeylerine ve yaşam kalitesineolan etkisini belirlemek üzere bağımsız eş zamanlı deney-kontrol çalışması olarakplanlandı.1 Nisan 2005-20 Temmuz 2006 tarihleri arasında Ege Üniversitesi TıpFakültesi Tülay Aktaş Onkoloji Hastanesi'nde tedavi gören toplam 40 hasta (20deney grubu ve 20 kontrol grubu) araştırmanın örneklemini oluşturdu.Verilerin toplanması için; Hasta Tanıtım Formu, McGill Ağrı Soru Formu, HastaAğrı Anketi, Ağrı Bariyer Anketi, EORTQLQ CA-30 Yaşam Kalitesi Ölçeği ve kanserhastalarına yönelik ağrı kitapçığı kullanıldı.Araştırmanın uygulanması için etik kurul izni ve kurumdan yazılı izin alındı.Ayrıca araştırmaya katılan hastalardan bilgilendirilmiş sözel ve yazılı onam alındı.Araştırma kapsamına alınan hastalar; yaş (<60 / >=60), cinsiyet (kadın / erkek)ve metastaz durumu (var / yok / bilinmiyor) parametreleri kullanılarak deney vekontrol grubu olarak randomize edildi. Deney ve kontrol grubundaki hastalarahastaneye yattıkları andan itibaren (başlangıç dönemi) anketler uygulandı, plazmabeta-endorfin düzeylerini belirlemek için 1 tüp kan alındı. Deney grubundaki hastalaraaraştırmacı tarafından hazırlanan kanser ağrı kitapçığı ile AEP uygulandı vegerektiğinde 3. ve 7. günlerde bu eğitimler tekrarlandı. Kontrol grubundaki hastalarrutin klinik bakım aldılar. Deney ve kontrol grubundaki hastalara başlangıçdöneminden sonra 2, 4, ve 8. haftalarda anketler uygulandı ve 2. haftada plazmabeta-endorfin düzeyi için tekrar 1 tüp kan alındı.Verilerin istatistiksel analizinde; x2 kare, student t, paired t, ANOVA, KruskalWallis ve Man-Whitney U testleri kullanıldı.Araştırma verilerine göre hastaların yaş ortalaması 48.07 olarak bulundu.Araştırma kapsamındaki hastaların %55'i erkek, %47.5' i ilköğretimden mezun ve%80,0'i evliydi. Araştırma kapsamına alınan hastaların ortalama ağrı süresi 5.11±4.43aydı ve katılımcıların %32.5'i ağrısının karın bölgesinde olduğu bildirdi.Deney ve kontrol grubundaki hastaların ikinci, dördüncü ve sekizinci hafta varolan ağrı ve en az ağrı şiddeti puanları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıbulunmuştur (p<0.05). Benzer şekilde, ağrı tedavisinin etkinliği ve hastaların ağrıtedavisinden memnuniyet düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farksaptanmıştır (p<0.05).kinci haftanın sonunda, deney grubundaki hastaların kanser ağrı yönetimihakkındaki bilgisinin anlamlı olarak arttığı ve bariyerlerinin anlamlı olarak azaldığısaptandı (p<0.05). Bununla beraber, plazma beta-endorfin düzeylerikarşılaştırıldığında gruplar arasında anlamlı bir fark saptanmadı (p>0.05).Deney ve kontrol grubundaki hastaların dördüncü hafta yaşam kalitesifonksiyonel alt boyutları arasındaki fark incelendiğinde; deney grubundaki hastalarınfiziksel, rol, kognitif, emosyonel, sosyal fonksiyon ve global yaşam kalitesi puanortalamaları artmasına karşın iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farksaptanmamıştır (p>0,05). Buna karşıt olarak, deney grubunda semptom altboyutununbazı boyutlarında (yorgunluk, bulantı-kusma, ağrı, dispne ve mali etki) istatistikselolarak anlamlı azalmalar olduğu saptandı (p<0.05).Bu çalışmanın bir sonucu olarak; kanserli hastalarda ağrı eğitim programınağrı şiddetini ve ağrı bariyerlerini azaltabildiği, ağrı bilgisini arttırabildiği ve yaşamkalitesini iyileştirebilidiği görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Kanser ağrısı, Ağrı Bilgisi, Ağrı Bariyerleri, Yaşam Kalitesi,Plazma Beta-Endorfin

SUMMARYThis study was planned as an independent synchronous Study-Control studyto investigate the impact of Pain Education Program (PEP) on pain management,plasma beta-endorhine levels, and quality of life in cancer patients with chronic pain.Research sample consisted of 40 patients (20 study group and 20 controlgroup) who admitted to the Tulay Aktaş Oncology Hospital, Ege University Faculty ofMedicine, between April 1, 2005-July 20, 2006.Patients Recognation Form, McGill Pain Questionnaire, Patient PainQuestionnaire, Pain Barriers Questionnaire, EORTC QLQ-CA30 and cancer paineducation handbook were used for data collection.For application of the research, Ethics Committee permission and writtenconsent from the institution were taken. Informed and written consents from thepatients who participated to the research were also taken.Patients included the research were randomized as study and control groupsusing age (<60 / >=60), gender (female / male), metastasis status (present / absent/unknown) parameters. Blood samples were taken to determine plasma beta-endorphine levels and the questionnaires were applied to all patients in both studyand control groups since the time of hospitalization (initiation time). PEP using cancerpain education handbook developed by the investigator was applied. This wasrepeated at 3rd and 7th days of education when it was required. Patients in controlgroup received routine clinical care. The questionnaires were applied to the patientsin both groups at 2nd, 4th and 8th weeks and one tube blood sample was takenagain to estimate plasma beta-endorphine level.Chi square, Student-t, Paired-t, ANOVA, Kruskall Wallis and Man Whitney Utests were used for the statistical analysis of the data.According to research findings, it was found that mean age of the patients was48.07 years. Fifty-five percent of patiens were male, 47.5% had graduated primaryschool and 80% were married. Mean pain duration of the patients enrolled into thestudy was 5.11± 4.43 months and 32.5% of the paticipants of the research reportedan abdominal location of their pain.There were statistically significat differences between the groups with respectto 2nd, 4th, and 8th weeks present and lowest pain intensities (p<0.05). Similarly,there was a significant difference with respect to the effectivitines of pain treatmentand the patients? satisfaction for the treatment (p<0.05).At the end of 2nd week, patients in the study group had significant increase inpain knowledge and significant decrease in barriers regarding cancer painmanagement (p<0.05). However, there was no significant difference between thegroups when compared plasma beta-endorphin levels (p>0.05).When examined 4th week fonctioning subgroup of quality of life, study grouphad higher but no statistically significant increase in mean physical, role, cognitive,emotional, social functioning and global quality of life scores (p>0,05). In contrast,scores of some components of symptom subgroup (fatigue, nause-vomiting, pain,dyspnea and finantial effect) were significantly decreased in study group (p<0.05).As a result of this current study, it is suggested that pain education programcan decrease pain intensity and barriers, increase pain knowledge, and improvequality of life in patients with cancer.Key Words: Cancer pain, pain knowledge, pain barriers, quality of life, plasma beta-endorphin level.