Aktif ve inaktif romatoid artritli hastalarda adezyon molekülleri ve lenfosit subgruplarının incelenmesi

Abstract

ÖZET Çalışmamıza aktif romatoid artritli (RA) 30 hasta (4 erkek, 26 kadın; yaş ortalaması 44.86 (25-65)); inaktif RA'II 23 hasta (6 erkek, 17 kadın; yaş ortalaması 39.95 (24-58)) ve kontrol grubu olarak tamamen sağlıklı 23 birey (3 erkek, 20 kadın; yaş ortalaması 38.17 (19-60)) alındı. Tüm grupların periferik kan CD4 ve CD8 lenfosit yüzdeleri; serum ICAM-1 (intercellular adhesion molecule-1) ve ELAM-1 (endothelial leukocyte adhesion molecule-1) düzeyleri; aktif ve inaktif RA'li hasta grupları için ayrıca ESR ve CRP düzeyleri ölçüldü; klinik parametrelere bakıldı. Klinik parametrelerin ortalama değerleri (Ort.±SD) şu şekilde bulundu. Hassas eklem sayısı (HES), aktif hastalarda 18.16±6.88, inaktif hastalarda 1.74±1.60; şiş eklem sayısı (ŞES), aktif hastalarda 5.30±4.51, inaktif hastalarda 0.22±0.52; toplam Ritchie indeksi (TRİ), aktif hastalarda 32.73±9.53, inaktif hastalarda 2.30±2.16; Lee fonksiyonel indeksi (Lee), aktif hastalarda 11.73±4.50, inaktif hastalarda 1.48±1.70; ağrı notu (AN), aktif hastalarda 8.03±0.76, inaktif hastalarda 3.78±1.44; sabah sertliği süresi (SS), aktif hastalarda 165.00±90.77, inaktif hastalarda 11.09±13.73 idi. Bütün klinik parametrelerde, aktif ve inaktif hastalar arasında istatistiksel fark vardı.(herbiri için p<0.001). Mikroelisa yöntemi ile incelenen serum ELAM-1 ortalama değerleri (ng/mL) sırasıyla (OrfctSD); aktif RA'li hasta grubu için 86.19±32.39, inaktif RA'li hasta grubu için 77.08±31.54, sağlıklı kontrol grubu için 46.97±19.16 olarak bulundu. Hem aktif ve hem de inaktif RA'lilerin serum ELAM-1 düzeyleri, sağlıklı kontrol grubuna göre anlamlı olarak farklı idi (herbiri için p<0.05). Serum ELAM-1 düzeylerinin, aktif RA'li hastalarda %43.3, inaktif RA'li hastalarda %39.1, sağlıklı kontrol grubunda %4.3 oranında arttığı saptanmıştır. Serum ICAM-1 ortalama değerleri (ng/mL) sırasıyla (Ort±SD); aktif RA'li hasta grubu için 659.43±204.02, inaktif RA'li hasta grubu için 61 7.35±1 88.62, sağlıklı kontrol grubu için 446.57±87.57 olarak bulundu. Hem aktif hem de inaktif RA'lilerin serum ICAM-1 düzeyleri, sağlıklı kontrol grubuna göre anlamlı olarak farklı bulunmuştur (herbiri için p<0.05). Serum ICAM-1 düzeylerinin aktif RA'i bulunan hastalarda %56.6, inaktif RA'li hastalarda %52.1, sağlıklı kontrol grubunda %4.3 oranında arttığı saptanmıştır. 57Flow-cytometry aleti ile bakılan lenfosit yüzey belirleyicilerinden CD4 lenfosit yüzde değerleri (Ort±SD), aktif RA'li hasta grubunda 50.13±9.30, inaktif RA'li hasta grubunda 44.38±9.71, sağlıklı kontrol grubunda 44.88±5.31 olarak bulundu. Her üç grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). CD8'in yüzde değerleri, aktif RA'li hasta grubunda 21.09±5.12, inaktif RA'li hasta grubunda 24.53±8.39, sağlıklı kontrol grubunda 23.83±5.40 olarak bulundu. Her üç grubun arasında olan fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (p>0.05). CD4/CD8 lenfosit yüzde oranı, aktif RA'li hasta grubunda 2.56±0.98, inaktif RA'li hasta grubunda 2.05±0.95, sağlıklı kontrol grubunda 1.97±0.56 olarak bulundu. Her üç grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). Aktif RA'li hastalarda serum ELAM-1 ile ICAM-1 düzeyi arasında (r=0.372, p=0.021); serum ELAM-1 düzeyi ile periferik kan CD4 lenfosit yüzdesi arasında (r=0.378, p=0.020); serum ICAM-1 düzeyi ile CRP arasında (r=0.375, p=0.041) anlamlı korelasyon ilişkileri saptanmıştır. İnaktif RA'lilerde ve sağlıklı kontrol grubunda da ELAM-1 ile ICAM-1 arasında anlamlı korelasyon ilişkileri saptandı (sırasıyla r=0.374, p=0.039; P=0.456, p=0.014). ESR değerlerleri (Ort±SD), aktif RA'li hasta grubunda 70.06±17.44, inaktif RA'li hasta grubunda 18.70±6.84 olarak saptanmıştır; aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.001). CRP değerlerleri (Ort±SD), aktif RA'li hasta grubunda 88.00±67.98, inaktif RA'li hasta grubunda 10.43±13.56 olarak bulunmuştur; aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu gözlenmiştir (p<0.001). Sonuç olarak adezyon moleküllerinden serum ELAM-1 ve ICAM-1 düzeyleri, RA'te aktivasyondan etkilenmeksizin olasılıkla altta yatan stimülasyona bağlı olarak aktif ve inaktif dönemde serumda yüksek düzeyde saptanmıştır, inflamatuar bir hastalık olan RA'in patogenezinde rolü olabilir. Hem aktif hem de inaktif dönemde serumda yüksek düzeylerde ölçülmesi aktivasyon kriteri olarak kullanılamayacağı göstermektedir; CRP ve ESR halen hastalık aktivitesini gösteren en iyi laboratuar parametreleridir. Aktif ve inaktif RA'lilerin ve sağlıklı bireylerin periferik kan CD4 ve CD8 lenfosit yüzdeleri arasında saptanan istatistiksel olarak anlamsız farklar, inflamasyon alanındaki T hücrelerinin dağılımını göstermesi açısından sinovium düzeyinde simültane olarak T hücre yüzey belirleyicilerinin bakılmasını gerekli kılmaktadır. 58