Kronik şizofren hastalarda haloperidol, ketiyapin, olanzapin ve risperidonun etkinliklerinin karşılaştırılması

Abstract

I. ÖZET.Giriş: Antipsikotikler şizofreni ve diğer psikotik bozukluklar başta olmak üzere, özellikle son yıllardaki çoklu tedavi yaklaşımlarının da etkisiyle pek çok psikiyatrik bozuklukta yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Atipik antipsikotikler, ülkemizde özellikle son yıllarda kullanılmaya başlanan ve tipik antipsikotiklerle karşılaştırıldığında etkinlikleri konusu daha az çalışılmış ilaçlardır. Bu nedenle, bu çalışmada, kliniğimizde en sık kullanılan atipik antipsikotüklerin, birincil endikasyonları olan şizofrenideki etkinliklerinin, bu bozuklukta referans antipsikotik olarak kabul edilen haloperidolle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Metod: Çalışma süresince Fırat Üniversitesi Fırat Tıp Merkezi Psikiyatri kliniği ve polikliniğine başvuran ve yatarak ya da ayaktan tedavi gören, DSM-IV tanı ölçütlerine göre şizofreni tanısı almış hastalardan, çalışma ölçütlerine uyan 60' ı olanzapin, ketiapin, risperidon ve haloperidol alacak şekilde 15'erfi gruplara bölünerek çalışmaya dahil edilmiştir. Sosyodemografik ve klinik bilgi formu uygulanan hastaların tedaviye yanıtlarım değerlendirmek amacıyla; Kısa Psikiyatrik Değerlendirme Ölçeği (KPDÖ), Pozitif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği (PBDÖ), Negatif Belirtileri Değerlendirme Ölçeği (NBDÖ), Klinik Global İzlenim-Hastalığın Şiddeti Ölçeği (KGİ-Ş) klinik ölçekleri kullanılmıştır. Bulgular: Hem atipik antipsikotikler, hem de tipik antipsikotik haloperidol şizofreni tedavisinde önemli düzeyde antipsikotik etkinlik göstermektedir. Bununla birlikte negatif semptomlar üzerine etkinlikleri değerlendirildiğinde; olanzapin, ketiapin ve risperidon NBDÖ skorları üzerinde haloperidole göre daha belirgin düşmeye yol açmışlardır. Ketiapin ve olanzapin gruplarında yan etki nedeniyle çalışmadan ayrılan hasta bulunmazken; risperidon grubunda iki hasta (birisi 2. hafta ve birisi de 6. hafta görüşmesini takiben) ve haloperidol grubunda üç hasta (ikisi 2. hafta ve birisi 8. hafta görüşmesini takiben) yan etkiler nedeniyle çalışmadan ayrılmışlardır. Temel değerlendirme ölçekleri olan NBDÖ, PBDÖ ve KPDÖ ile de belirlendiği şekilde başlangıca göre istatistiksel olarak anlamlı skor azalmaları haloperidol ve olanzapin gruplarında ikinci görüşmeden itibaren başlarken; ketiapin ve risperidonda 4. haftadan sonra ortaya çıkmıştır. Depresif semptomları değerlendiren özgül bir ölçek kullanılmamakla birlikte KPDÖ alt başlığındaki depresyonla ilişkili sora skorları, başlangıç ve son değerlendirme arasındaki farklılıklar esas alındığında ketiapin ve risperidonda anlamlı olarak daha belirgin düşme göstermiştir.Sonuç: Ketiapin, olanzapin, risperidon ve haloperidolün kronik şizofren hastalarda temel olarak etkinlik ve tolerabilite profillerinin değerlendirildiği bu çalışmada hem atipik grup ilaçların hem de haloperidolün şizofrenide etkin olduğunu, atipiklerin negatif semptomlar üzerinde yararlılıklarının daha belirgin olduğunu, ve olanzapin ve ketiapinin daha iyi tolere edilebildiğini ortaya koymuştur. Hasta sayısının azlığı çalışmayı kısıtlayan önemli bir etkendir. Daha geniş örneklemle yapılacak ve çalışma süresinin çok daha uzun tutulduğu çalışmalar daha aydınlatıcı bilgiler sunacaktır. Anahtar kelimeler: Ketiapin, risperidon, olanzapin, haloperidol, atipik antipsikotik, tipik antipsikotik, şizofreni

ILAB.STMACT Background; Antipsychotics are widely used especially in schizophrenia nd other psychotic disorders and other various psychiatric disorders under the effectt of polipharmacy approaches. Atypical antipsychotics are the agents that have been recently used in our country and less studied compared to conventional antipsychotics. Therefore, in the present study, it was aimed to compare the efficacy of atypical antipsychotics frequently used in our clinic and haloperidol, accepted as a reference drug in schizophrenia, sık kullanılan atipik antipsikotiklerin, birincil endikasyonlan olan şizofrenideki etkinliklerinin, bu bozuklukta referans antipsikotik olarak kabul edilen haloperidolle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Method: During the study period, among the patients who applied to Firat University School of Medicine Department of Psychiatry as in- or out-patients and diagnosed with schizophrenia according to DSM-IV and met admisson criteria for the study, 60 patients were enrolled in the present study. They were consecutively divided into olanzapine, queetiapine, risperidone and haloperidol groups consisting 15 subjects. They were administered Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS), Scale for Assessment of Positive Symptoms (SAPS), Scale for Assessment of Negative Symptoms (SANS), Clinical Global Impression-Improvement and Severity of Illness (CGI-I and SI), and sociodeemographical and clinical information form. Results: Both atypical antipsychotics and typical antipsychotic, haloperidol exhibite an important effectivity in the treatment of schizophrenia. With respect to the efficacy on negative symptoms, olanzapine, quetiapine and risperidone caused considerable reduce in SANS scores compared to haloperidol. While there was no patient who withdrew from the study in quetiapine and olanzapine groups because of adverse events, two patients from risperidone (one at 2. week and one at 6. week) and two patients from haloperidol groups (one at 2. week and 8. week) discontinued prematurity owing to side effects. As indicated by SANS, SAPS and BPRS, significant score decreases were determined at two weeks in haloperidol and olanzapine gropus whereas at four weeks in quetiapine and risperidone groups. A spesific scale were not used for the detection of depressive symptoms. However, based on depressive subseale of BPRS, there were statistically significant score decreases in quetiapine and risperidone groups. BOKDMAKIASYON MEBKÖConclusions: The present study in which the efficacy and tolerability profiles of quetiapine, olanzapine, risperidone and haloperidol in patients with chronic schizophrenia suggest that both atypical antipsychotics and haloperidol are effective in the treatment of schizophrenia and that atypical antipsychotics have stronger efficacy on negative symptoms and that olanzapine and quetiapine have more tolerability profile. The main limitation of the study was limited numbers of sample. The future trials with larger sample and long-term period are required Key words: Quetiapine, risperidone, olanzapine, haloperidol, atypical antipsychotic, typical antipsychotic, schizophrenia