Neuman sistemler modeli`ne göre infertil kadınların yaşadığı stresörlerin incelenmesi

Abstract

AMAÇ: Araştırma, infertil kadınların yaşadıkları stresörleri, saptanan stresörlerin infertil kadınlar üzerindeki etkilerini ve bu stresörlere infertil kadınların verdikleri yanıtları Neuman Sistemler Modeli'ne göre derinlemesine görüşmeler ile ortaya koymak amacıyla yapılmış fenomenolojik nitelikte kalitatif bir çalışmadır.YÖNTEM: Çalışma, Ege Üniversitesi Rektörlüğü Aile Planlaması, Kısırlık (İnfertilite) Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde 01 Aralık 2012- 01 Aralık 2013 tarihleri arasında, amaçlı örnekleme yöntemlerinden; benzeşik (homojen) ve ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen gönüllü, tedavide başarısızlık yaşamış olan 15 primer infertil kadın ile derinlemesine görüşme yöntemi kullanılarak yapılmıştır.`Neuman Sistemler Modeline Göre Yarı Yapılandırılmış Derinlemesine Görüşme Formu` rehberliğinde, her vaka ile ortalama 27.30 dk (max: 42.04dk, min: 15.19dk) süren yüz yüze ve ses kayıt cihazı kullanılarak derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Kayıtlar bilgisayar ortamında yazılı döküm haline getirilmiş, veriler kodlanıp temalarına göre sınıflandırılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmış ve verilerin işlenmesinde Nvivo 10 programı kullanılmıştır.BULGULAR: Araştırmanın sonucunda İç Stresörler grubunda; Kişisel/ Bireysel Stresörler ana teması içerisinde; Kısırlık Kelimesi Algısı, Evlat Sevgisi Yaşayamama, Aile Olamama, Kadınlık Rolü Algısı (Aile İçi Statü Kaybı, Anne Olamama, Kadınlık Rolü Eksikliği), Özenme/ Kıskançlık, Kısırlık Sebebinin Kendisi Olması, Maddi Sıkıntı, Çocuk Sahibi Olamamanın Anlamı (Psikolojik Anlamı, Sosyal Anlamı, Dini Anlamı), Evlilik Süresinin İlerlemesi, İnfertilite ve Tedavi Sürecine Yönelik Algısı, Kişilik Yapısı (Duygusallık, Umutsuzluk, Güçsüzlük) alt temaları belirlenmiştir. Dış Stresörler grubunda; `Kişilerarası Stresörler` ilk ana teması içinde; Kültür (Toplumun Kısırlığa Bakış Açısı [Damgalanma, Sosyal Baskı, Tedaviyle İlgili Çevrenin Görüşleri]), Destek Yetersizliği, Eş ve Sosyal Çevre İle Olan İlişkilerde Bozulma, Sağlık Personelinin Tutumu (Hemşirelik Bakımı, Bilgi Verilmemesi, Tedavi Veren Personelin Değişimi/ Güvensizlik); Kişiler Dışı/Çevresel Stresörler` ikinci ana teması içinde; İş Yeri Problemleri (İzin Almada Güçlük, İş Gücü Kaybı), Tedavi Süreci (Tanılamanın Uzun Sürmesi, Tedavinin Uzun Sürmesi, İnfertilite Nedeninin Bulunamaması, Hastaneye Sık Gelme, Kadın Odaklı Tedavi, Tedavide Başarısızlık, Tedavi Zamanını Kaçırma Korkusu, Tedavi Sonucunun Belirsizliği), Tedavinin Yan Etkileri (Fiziksel Yakınmalar, Psikolojik Yakınmalar, Cinsel Yakınmalar), Mahremiyetin Kaybı, Tedavinin Maliyeti, Tedaviye Erişim, Hastane Ortamı (Anksiyete, Bekleme) alt temaları belirlenmiştir. Temel Yanıt grubunda: `Psikolojik Tepkiler` teması içinde Yas Süreci (Öfke, Ağlama, Sosyal İzolasyon, Sorununu Çözememe/Depresyon, Kabullenme/Uyum), Yaşam Amacını Yitirme (Kariyer Planları, Erteleme/ Vazgeçme), Beden İmajında Bozulma, Benlik Saygısında Azalma; `Fiziksel Tepkiler` teması içinde Hastalanma, Âdet Gecikmesi, Kronik Konstipasyon ve Üreme Hücrelerinin (Oosit) Sayı ve Kalitesinde Azalma; `Savunma Düzenekleri` teması içinde Etkili Yöntemler (Dikkati Başka Yöne Yönlendirme, Umut, Çocuklarla İlgilenme, Olumlu Kişisel Özellikler, Sosyal Destek Alma, Kuruma Güven, Sorunları Çözme), Etkisi Sınırlı Yöntemler (Geleneksel ve Alternatif Tıp Uygulamaları [Bitkisel Uygulamalar, Fiziksel Uygulamalar], Kadercilik, Çevreden Gizleme, Boşanma, Uyuma) alt temaları belirlenmiştir.SONUÇ: İnfertil kadınların yaşadığı stresörler iç ve dış stresörler olmak üzere iki gruba ayrılmış olup, saptanan bu stresörlerin kadınların üzerindeki etkileri temel yanıt grubunda incelenmiştir. Ayrıca, yapılan bu sınıflandırmada Neuman Sistemler Modeli kullanımının uygun olduğu saptanmıştır. Bu nedenle hemşirelerin infertil kadınların yaşadıkları stresörleri değerlendirmeleri ve bu doğrultuda hemşirelik bakımı vermeleri önerilmektedir.

AIM: This study was performed by using qualitative and phenomonological research method and aimed to determine the stressors experienced by infertile women, the effects of identified stressors and the responses of them to this stressors according to Neuman Systems Model through in-depth interviews.METHOD: This research was carried out with volunteer 15 primer infertile women who were experienced treatment failures and choosen according to homogeneous and criterial purposive sampling methods by using in-depth interviews in Ege University Family Planning an Infertility Research and Practice Center between 01 December 2012 to 01 December 2013.The average duration of 27.30 minutes (max: 42.04, min: 15.19) and face to face interviews were performed with each case under the guidance of `The Semi-structured In-depth Interview Form According to Neuman Systems Model` by using voice recorder. These voice records were decrypted and categorized under certain themes after being coded on computer. In data analyzing, content analysis method and Nvivo 10 software programme were used. RESULTS: As a result of this research, certain themes for the Internal Stressors Group such as Intrapersonal Stressors which contain; Perception of Barrenness Word, Never Had Love of Their Own Children, Inability to be a Family, The Perception of The Femininity Role (Loss of Status in Family, Inability to be a Mother, The Deficiency of Femininity Role), Aspire/ Jealousy, Being The Cause of Infertiliy, Financial Difficulty, The Meaning of Childlessness (Psychological Meaning, Social Meaning, Religious Meaning), The Progress of Marriage Duration, The Perception of Infertility and Treatment Process, Personality Features (Sensibility, Hopeless, Weakness) sub-themes. In External Stressors Group such as first main theme of Interpersonal Stressors which contain; Culture (The Perspective of Society on Infertility [Stigma, Social Pressure, The Opinions of Environment About Treatment]), Lack of support, Breakdown of Relationship with Spouse and People Around, Attitude of Health Personnel (Nursing Care, Not Providing Information, Change of Treatment Staff / Distrust); in second main theme of Extrapersonal Stressors which contain; Workplace Problems (Difficulty in Getting Permission, Loss of Work Force), Treatment Process (Prolongation of Diagnosis, Prolongation of Treatment, Unknown Infertility, Frequently Going to Hospital, Female-Focused Therapy, Treatment Failure, Fear of Miss Treatment Time, Uncertainty of Treatment Results), Side Effects of Treatment (Physical Complaints, Psychological Complaints, Sexual Complaints), Loss of Privacy, Cost of Treatment, Access to Treatment, Hospital Environment (Anxiety, Waiting) sub-themes. Certain themes for Core Response Group such as `Psychological Reactions` which contain; Grief Period (Anger, Cry, Social Isolation, Inability in Problem Solving/ Depression, Acceptance/ Adaptation), Loss of Life Purpose (Career Plans, Postpone/Give up), Body Image Distortion, Decrease in Self-Esteem; `Physical Reactions` theme contain; Being Sick, Delay Menstruation, Chronic Constipation and Decrease in Number and Quality of Reproductive Cells (Oocytes); `Defense Mechanisms` theme contain; Effective Methods (Rooting Attention Another Way, Hope, Caring Children, Positive Personal Characteristics, Receiving Social Support, Trust to Institution, Solving Problems) and Limited Effective Methods (Traditional and Alternative Medical Practices [Herbal Applications, Physical Applications], Fatalism, Hiding from People Around, Divorce, Sleeping) sub-themes were determined.CONCLUSION: The stressors which were experienced by infertil women are divided into two groups such as internal and external stressors and their effects on women were investigated in Core Response group. In addition to all, using Neuman System Model in this classification was found appropriate. Nurses should use this classification to evaluate the stressors of infertil women and care them in this direction.