Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasındaki ilişkiler

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı; okullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modeli doğrultusunda tasarlanan bu araştırmanın evrenini 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Rize ili merkez ve tüm ilçelerinde bulunan ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem alma yoluna gidilmemiş, evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda araştırmaya toplam 2219 öğretmen katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Örgüt Kültürü Ölçeği, Örgütsel Güven Ölçeği, Örgütsel Yabancılaşma Ölçeği, Örgütsel Sinisizm Ölçeği ve öğretmenlerin bir takım özelliklerini belirlemek için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizi SPSS 20.0 ve AMOS 20.0 paket programları ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde frekans, yüzde, t-Testi, Mann-Whitney U testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Kruskal-Wallis H testi, Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Yapısal Eşitlik Modellemesi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmenlerin örgüt kültürü algılarının iyi; örgütsel güven algılarının yüksek; örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm algılarının ise düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkeni açısından, öğretmenlerin örgüt kültürü ve örgütsel sinisizm algılarının benzerlik gösterdiği; örgütsel güven ve örgütsel yabancılaşma algılarının ise erkeklerin lehine olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Medeni durum değişkeni açısından, öğretmenlerin örgüt kültürü, örgütsel güven ve örgütsel sinisizm algıları arasında anlamlı fark bulunmadığı; örgütsel yabancılaşma algılarında ise bekâr öğretmenlerin daha fazla yabancılaşma yaşadıkları görülmüştür. Yaş değişkeni açısından, öğretmenlerin örgütsel sinisizm algılarının benzerlik gösterdiği; örgüt kültürü ve örgütsel güven algılarının 41-50 yaş, örgütsel yabancılaşma algılarının 21-30 yaş aralığında bulunan öğretmenlerde daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Branş değişkeni açısından, öğretmenlerin örgüt kültürü ve örgütsel güven algılarının benzerlik gösterdiği; örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm algılarının dil grubunda bulunan öğretmenlerde daha yüksek gerçekleştiği anlaşılmıştır. Mesleki hizmet süresi ve çalışılan okuldaki hizmet süresi değişkenleri açısından, öğretmenlerin örgüt kültürü ve örgütsel güven algılarının 16-20 yıl ve 21 üzeri yıl; örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm algılarının 1-5 yıl hizmet süresine sahip öğretmenlerde daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul türü değişkeni açısından öğretmenlerin örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm algılarının liselerde görev yapan öğretmenlerde daha yüksek olduğu görülmüştür. Araştırmanın amacı doğrultusunda oluşturulan yapısal eşitlik modellemesi sonucunda, örgüt kültürü ile örgütsel güven arasında olumlu yönde; örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasında ise olumsuz yönde bir ilişkinin olduğu anlaşılmıştır. Bunun yanında örgütsel güven ile örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinisizm arasında olumsuz yönde; örgütsel yabancılaşma ile örgütsel sinisizm arasında olumlu yönde bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca araştırma değişkenlerine ilişkin yapılan aracılık testleri sonucunda, örgütsel güvenin ve örgütsel yabancılaşmanın aracılık etkisinin olduğu saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: Öğretmen, Örgüt Kültürü, Örgütsel Güven, Örgütsel Yabancılaşma, Örgütsel Sinisizm

This study aims at investigating the relationships between organizational culture, organizational trust, organizational alienation and organizational cynicism according to views of teachers currently teaching at schools. Relational screening model was used in this study. Population of the study included all teachers teaching at primary, secondary and high schools in Rize provincial center and all other counties during 2013-2014 education-instruction year. It was aimed at reaching the whole population, thus sample was not selected for this study. As a result, 2219 teachers participated in the study. For collecting data, instruments were used such as Organizational Culture Scale, Organizational Trust Scale, Organizational Alienation Scale, Organizational Cynicism Scale and Personal Information Form to obtain certain information about participants. Collected data were analyzed with SPSS 20.0 and AMOS 20.0. The tests used for analysis included frequency, percentile, t-Test, Mann-Whitney U test, One-Way Variance Analysis, Kruskal-Wallis H test, Confirmatory Factor Analysis and Structural Equation Modelling. It was found in the study that teachers have a good level of perceived organizational culture; high level of perceived organizational trust; but low level of organizational alienation and organizational cynicism. It was seen that teachers' perceived organizational culture and organizational cynicism are similar in both genders, while levels of perceived organizational trust and organizational alienation were found to be more favourable for males. There was no significant difference between levels of teachers' perceived organizational culture, organizational trust and organizational cynicism by marital status. However, it was seen that unmarried teachers experienced higher levels of organizational alienation. In relation with age variable, teachers' perception of organizational trust was found similar. In particular, perceived organizational culture and organizational trust levels were higher among teachers aged 41 to 50, and organizational alienation was found higher among teachers between 21 and 30 years. In consideration of branch variable, teachers' perceived organizational culture and organizational trust were found to be similar; while perceived organizational alienation and organizational cynicism levels were higher among teachers involved in language teaching. Year of professional service and period of service at current school were found to have an effect on all of the four variables. In this context, the participants with a service year of 16 to 20 years and those above 21 years showed higher levels of perceived organizational culture and organizational trust. Perceived organizational alienation and organizational cynicism levels were found higher among teachers with a period of service between 1 and 5 years. Lastly, by school type, it was revealed that teachers teaching at high schools have a higher level of perceived organizational culture, organizational trust, organizational alienation and organizational cynicism. Structural equation modelling in this study showed that there is a positive relationship between organizational culture and organizational trust, whereas there is a negative relationship between organizational alienation and organizational cynicism. Moreover, there was a negative relation between organizational trust and organizational alienation and organizational cynicism. On the other hand, there was a positive relation between organizational alienation and organizational cynicism. As a result of mediator tests concerned with study variables, it was concluded that organizational trust and organizational alienation have a mediator effect.Keywords: Teacher, Organizational Culture, Organizational Trust, Organizational Alienation, Organizational Cynicism