Hipertansiyonu olan bireylerde kronik bakım modeli temelli eğitimin hastalık yönetimine etkisi

Abstract

Bu araştırma, hipertansiyonu olan hastalarda E. Wagner'in ` Kronik Hastalık Modelini` temel alan planlı bir eğitim ve izlem programının hipertansiyon yönetimine ve yaşam kalitesine etkisini incelemeye yönelik `zaman dizisi` modelinde, randomize, kontrollü ve yarı deneysel bir çalışma olarak planlanmıştır. Araştırma Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Nefroloji Polikliniği'nde, Aralık 2012 ve Nisan 2016 tarihleri arasında; yaş, cinsiyet, eğitim durumları gibi değişkenler göz önüne alınarak eşleştirilmiş, basit rasgele örneklem tekniği ile seçim yapılmış, araştırmaya dâhil edilme kriterlerine uyan, uygulama( 15 hasta) ve kontrol (15 hasta) grubu olmak üzere toplam 30 hipertansiyon hastası ile yürütülmüştür. Uygulama grubundaki hastalara Kronik Hastalık Modeli temel alınarak hazırlanmış, bireysel görüşmeleri, telefonla iletişimi, grup toplantısını, biyokimyasal ve metabolik ölçümlerini, diyetisyen, psikiyatrist, iç hastalıkları uzman hekim ve uzman hemşire değerlendirmesi ve bu süreçte kullanılmak üzere hazırlanan Hasta Eğitim Kitapçığı ve yapılandırılmış web tabanlı hasta eğitimi ile hasta bakım ekibine yönelik hazırlanan ve şifreyle erişim sağlanan elektronik hasta dosyası kullanımını içeren, 6 aylık, eğitim ve izlem programı uygulanmış; kontrol grubundaki hastalar ise rutin kontrollerine devam etmişlerdir. Çalışmada veriler; Sosyo-Demografik Özellikler Veri Formu, Hastalığa İlişkin Veri Formu ( ortalama arter kan basıncı, bel çevresi, beden ağırlığı, beden kütle indeksi, HBA1C, Total Kolesterol, Total Trigliserid, idrar incelemeleri, açlık kan glukoz düzeyi, Elektrokardiyografi) , Hipertansiyon Konusunda Tutum Ve Alışkanlıklar Veri Formu, Hipertansiyon Konusunda Bilgi Durumu Veri Formu, Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği-Hasta Formu,WHOQOL-BREF(Tr)Yaşam Kalitesi Ölçeği Formu ,Motivasyonel Görüşme Formu, Hipertansiyon Tedavisinde Evde Kendini İzleme Formu, Hastane Anksiyete Ve Depresyon Ölçeği Formu kullanılarak 0. ay, 3. ay ve 6.ayda tekrarlı ölçümlerle toplanmıştır. Araştırmanın uygulanması için etik kurul izni, kurumdan yazılı izin ve araştırmaya katılan hastalardan yazılı ve sözel onam alınmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde sayı ve yüzde dağılımı, iki eş arasındaki farkın önemlilik testi (t testi), iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi (t testi), tek yönlü varyans analizi (ANOVA), ki-kare testi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. O.ay başlangıç değerlendirmelerinde gruplar arasında; istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır. Üçüncü ve altıncı ayda; Hastalığa İlişkin Verilerde (ortalama arter kan basıncı, HbA1C, kan glukoz düzeyi, bel çevresi, beden kütle indeksi, beden ağırlığı), Hipertansiyon Konusunda Bilgi Durumu, `Kronik Hastalık Bakımını Değerlendirme Ölçeği-Hasta Formu` toplam ve 5 alt ölçek puan ortalamaları, WHOQOL-BREF(Tr)Yaşam Kalitesi Ölçeği puan ortalamalarında hem uygulama ve kontrol grupları arasında hem de her bir grubun üç ayrı zaman dilimindeki ölçüm değişimleri ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmıştır. Çalışmanın son ayında, kontrol grubundaki bir hastaya nöropati ve kan şekeri yüksekliği ile ek medikal tedavi, bir hastaya koroner anjiyografi yapılmıştır. Uygulama grubunda başlangıç bulgularına ek komorbidite saptanmamıştır. Sonuç olarak; Kronik Bakım Modeli doğrultusunda hazırlanan eğitim ve izlem programının uygulanması ile hipertansiyonu olan hastalarda 6 aylık süreçte yaşam kalitelerinde yükselme, metabolik değerlerinde iyileşme, bilgi düzeylerinde artma ve kronik hastalık bakım yönetimi memnuniyetlerinde olumlu yönde değişme sağlanmıştır. Hipertansiyonun uç organ hasarını hızlandıran ek komorbidite, modelin uygulandığı grupta saptanmamıştır. Kronik Bakım Modeli ile hastaların metabolik değerlerini ve yaşam kalitelerini iyileştirmeleri arasında ilişki vardır ve modelin hipertansiyon gibi kronik bir hastalık yönetiminde etkili olduğu görülmüştür.

This research has been planned to be a randomized, controlled and half experimental study in hypertensive patients, in a `time-track` model based on E. Wagner's `Chronic Disease Model`, planned training and follow-up program's effect on hypertension management and quality of life .The research has been conducted in Ege University Faculty of Medicine Nephrology Policlinic, between December 2012 and April 2016; paired considering the paramaters such as age, gender, education. Patients are selected made by simple randomized sampling, a total of 30 hypertensive patients, of which 15 are intervention and 15 are control group patients.Intervention patients have been applied a 6 months education and follow-up program, which is based on `Chronic Disease Model` and includes personal interviews, telephone communications, group meetings, biochemical and metabolical evaluations, dietician, psychiatrist, internal medicine specialist doctor and specialist nurse evaluations, Patient Education Booklet prepared solely prepared for this process and constructed web based patient education, as well as password protected electronic patient records access platform for patient care crew. Control group patients have continued routine follow-ups.Data has been collected via Socio-Demographic Characteristics Data Form, Disease Related Data Form (mean arterial blood pressure, waist circumference, body weight, body-mass index, HBA1C, Total Cholesterol, Total Trigliserid, urine analysis, fasting blood glucose level, ECG), Behavior and Habits in Hypertension Data Form, Level of Knowledge about Hypertension Data Form, Measurement of Evaluation of Chronic Disease Care Patient Form, WHOQOL-BREF(Tr) Form for Measurement of Quality of Life, Motivational Conversation Form, Self Follow-Up at Home in Hypertension Treatment Form, Hospital Anxiety and Depression Scale Form, at 0., 3rd and 6th months with repeated measurements. Written permission of Board of Ethics has been received, as well as oral and written permissions of the patients participating in the trial.Quantitative and percentage distribution, the importance of the difference between two pairs (t-testing), the importance of the mean values difference between two pairs (t-testing), the one-way analysis of variance (ANOVA), Chi-squared test and Mann–Whitney U test have been used for statistical data analysis. There was no significant statistical difference between groups at month 0.Statistical meaningful differences have been determined in measurement change mean values between the groups and at three different intervals within same groups in disease based data (mean arterial blood pressure, HbA1C, fasting blood glucose level, waist circumference, body weight, body-mass index), Level of Knowledge about Hypertension Data Form, Measurement of Evaluation of Chronic Disease Care Patient Form sum and 5 sub-scale scores average, WHOQOL-BREF(Tr) Form for Measurement of Quality of Life scrores average values, at 3rd and 6th months.In the last month of the study one patient was applied additional medical therapy because of neuropathy and high blood glucose level, another patient has undergone coronary angiography. No comorbidity has been identified in the intervention group patients additional to beginnig diagnoses.As conclusion; application of education and follow-up program based on `Chronic Care Model` elicited improvement of quality of life, improvement of metabolic values, increase of knowledge levels and a positive change of chronic disease management satisfaction in hypertensive patients in 6 months period.The additional comorbidity of hypertension, which accelerates end organ damage was not observed in the intervention group. Chronic Care Model has a relation with metabolic values and improvement of life quality of patients and hence the model has been observed to be effective in chronic disease management, such as hypertension.