Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik ve örgütsel tükenmişlik davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi
- Global styles
- Apa
- Bibtex
- Chicago Fullnote
- Help
Abstract
Bu araştırmanın genel amacı ortaokullarda görev yapmakta olan öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik ve örgütsel tükenmişlik davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde olup,araştırmanın evrenini 2016-2017 eğitim öğretim yılında Bingöl ilinde eğitim-öğretim faaliyetlerine devam eden 121 ortaokulda görev yapmakta olan 1172 branş öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise aynı öğretim yılında rastgele seçilmiş 55 ortaokul ve bu okullarda görev yapmakta olan 658 branş öğretmeni oluşturmaktadır. Geri dönen 600 ölçek içerisinden tam doldurulmayan veya sağlıksız doldurulduğu düşünülen ölçekler elenerek 546 ölçek üzerinden analizler yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında örnekleme dâhil edilen öğretmenlere Kişisel Bilgi Formu, örgütsel vatandaşlık düzeylerini ölçmek amacıyla Örgütsel Vatandaşlık Ölçeği, örgütsel sessizliklerini ölçmek amacıyla Örgütsel Sessizlik Ölçeği, örgütsel tükenmişliklerini ölçmek amacıyla Maslach Tükenmişlik Envanteri uygulanmıştır. Ölçeklerin uygulandığı grubun özelliklerine ilişkin olarak frekans ve yüzde dağılımları bulunmuştur. Örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik ve örgütsel tükenmişlik davranışlarının boyutları ile cinsiyet, medeni durum ve eğitim durumu gibi demografik özellikler açısından grup ortalamaları arasında anlamlı farklılıklar bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla t testi yapılmıştır. Örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik ve örgütsel tükenmişlik davranışlarının alt boyutları ile branş, yaş ve mesleki kıdem gibi demografik özellikler açısından grup ortalamaları arasında anlamlı farklılık bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla tek yönlü varyans analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır. Tek yönlü varyans analizinde algılar arasında anlamlı farklılığın olduğu durumlarda farklılığın kaynağını bulmak için LSD testi yapılmıştır. Ayrıca örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik ve örgütsel tükenmişlik algıları arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla Pearson Çarpım Moment Korelasyon Analizi yoluyla korelasyon hesaplanmıştır. Toplanan veriler bir paket programa kaydedilmiş ve verilerle ilgili betimsel istatistikler yapılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, t-testi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyon analizi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi p<0.05 kabul edilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre;Katılımcıların örgütsel vatandaşlık algılarının özgecilik vicdanlılık, centilmenlik ve sivil erdem boyutlarında cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak nezaket boyutuna yönelik algılarının kadınlarda erkeklere nispeten daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Yaş, branş, eğitim durumu değişkenleri katılımcıların örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algılarında anlamlı bir farklılık oluşturmamaktadır. Katılımcıların örgütsel vatandaşlık algılarının özgecilik, nezaket, centilmenlik ve sivil erdem boyutlarında medeni durum değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak vicdanlılık boyutuna ilişkin algılarının bekâr öğretmenlerde nispeten daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımcıların örgütsel vatandaşlık algılarının vicdanlılık, nezaket ve centilmenlik boyutlarında mesleki kıdem değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak özgecilik ve sivil erdem boyutlarına ilişkin algılarının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmektedir. Katılımcıların örgütsel sessizlik algılarının duygu, sessizliğin kaynağı, yönetici ve izolasyon boyutlarında cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak okul ortamı boyutuna ilişkin algılarının kadınlarda erkeklere nispeten daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımcıların örgütsel sessizlik algılarının duygu, sessizliğin kaynağı, yönetici ve izolasyon boyutlarında yaş değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak Okul Ortamı boyutuna ilişkin algı düzeyleri yaş değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaşmıştır. Bu farklılığın kaynağını bulmak için yapılan LSD testi sonuçları farklılığın; 30-39 yaş aralığındaki öğretmen algılarının 20-29 yaş aralığı ile 40 ve üstü yaş aralığındaki öğretmenlere nispeten daha düşük olmasından kaynaklandığını ortaya çıkarmıştır. Branş, medeni durum ve mesleki kıdem değişkenleri katılımcıların örgütsel sessizlik davranışlarına ilişkin algılarında anlamlı bir farklılık oluşturmamıştır.Katılımcıların örgütsel sessizlik algılarının okul ortamı, duygu, yönetici ve izolasyon boyutlarında eğitim durumu değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak sessizliğin kaynağı boyutuna ilişkin algılarının yüksek lisans mezunu olan öğretmenlerde lisans mezunu olan öğretmenlere nispeten daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Cinsiyet, medeni durum ve eğitim durumu değişkenleri katılımcıların örgütsel tükenmişlik davranışlarına ilişkin algılarında anlamlı bir farklılık oluşturmamıştır.Katılımcıların örgütsel tükenmişlik algılarının Duyarsızlaşma ve Kişisel Başarı Hissi boyutlarında yaş değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Ancak katılımcıların Duygusal Tükenme boyutunda ve ölçek toplamında algıları anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Bu farklılığın kaynağını bulmak için yapılan LSD testi Duygusal Tükenme boyutunda 20-29 yaş aralığında olan öğretmenlerin algılarının 30-39 yaş ile40 yaş ve üstü grupta olan öğretmenlerin algılarından anlamlı düzeyde daha düşük çıkmıştır. Ölçek toplamında ise 20-29 yaş aralığında olanların algı ortalamaları 50 yaş ve üstü grupta olanlara göre nispeten daha düşük çıkmıştır. Katılımcıların örgütsel tükenmişlik algılarının duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında branş değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak kişisel başarı hissi boyutuna ilişkin algılarının bilişim alanındaki öğretmenlerin sayısal, dil, sosyal ve sanat alanındaki öğretmenlere nispeten daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımcıların örgütsel tükenmişlik algılarının kişisel başarı hissi boyutunda mesleki kıdem değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği ancak duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutuna ilişkin algılarının 15 yıl ve üstü çalışan öğretmenlerde daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler: Ortaokul, öğretmen, örgütsel vatandaşlık, örgütsel sessizlik, örgütsel tükenmişlik The purpose of this study is to determine the relationship between the organizational citizenship, organizational silence, and organizational burnout behaviors of teachers who are working in general purpose secondary schools. The research is in the relational screening model, and the study's universe constitutes 1172 branch teachers working in 121 secondary schools in the education and training activities in the province of Bingöl in the academic year 2016-2017. The sample of the study consists of 55 randomly selected middle schools in the same school year and 658 branch teachers working in these schools. From the returned 600 scales, the scales that were not filled or unhealthy were analyzed and analyzed through 546 scales.In this study, Organizational Citizenship Scale was used to measure Organizational Citizenship Level, Organizational Silence Scale was used to measure organizational silences, and Maslach Burnout Inventory was used to measure organizational burnout.Frequency and percentage distributions were found for the characteristics of the group to which the scales were applied. T-test was conducted to determine whether there were significant differences between groups in terms of dimensions of organizational citizenship, organizational silence and organizational burnout behaviors and demographic characteristics such as gender, marital status and educational status.One way analysis of variance (One Way ANOVA) was conducted to determine whether there is a significant difference between group mean in terms of organizational citizenship, organizational silence and organizational burnout behaviors and demographic characteristics such as branch, age and occupational seniority. In cases where there is a significant difference between the perceptions in the one-way analysis of variance, the LSD test was conducted to find the source of the difference. Correlation was also calculated by Pearson Product Moment Correlation Analysis to test the relationship between organizational citizenship, organizational silence, and organizational burnout perceptions.The collected data were recorded in a packet program and related descriptive statistics were made. Frequency, percentage, t-test, one way variance analysis and correlation analysis were applied in the analysis of the data. Significance level was accepted as p <0.05.According to the findings obtained in the research;Participants' perceptions of organizational citizenship did not differ significantly according to the gender variable in the dimensions of altruism, gentility, and civic virtue, but the perceptions of the politeness dimension were found to be relatively higher in women than in men.Age, branch, education status variables do not make a meaningful difference in the perceptions of participants regarding organizational citizenship behaviors.Participants' perceptions of organizational citizenship did not differ significantly in terms of altruism, courtesy, gentility, and civic virtue, but the perceptions of the dimension of conscientiousness were found to be relatively higher in single teachers.Participants' perceptions of organizational citizenship did not differ significantly in terms of conscientiousness, courtesy and gentlemenhip according to occupational seniority variable, but perceptions of altruism and civic virtue dimensions differ statistically significantly.It was found that participants' perceptions of organizational silence did not differ significantly in terms of emotional, silent source, managerial and isolation dimensions according to gender, but perception of school environment dimension was relatively higher in males than females.The participants' perceptions of organizational silence did not differ significantly according to age variables in the dimensions of emotion, silence, managerial and isolation, but perception levels related to the dimension of the School Environment were significantly different according to age. The LSD test results for finding the source of this difference are different; Teacher perceptions in the 30-39 age range were found to be due to the fact that the perceptions were relatively lower than those in the age range of 20-29 years and 40 years and older.Branches, marital status and occupational seniority variables did not make a meaningful difference in the participants' perceptions regarding organizational silence behaviors.It was found that participants' perceptions of organizational silence did not show any significant difference in school environment, emotional, managerial and isolation dimensions compared to educational status but that the perceptions of silence dimension were relatively higher than those of undergraduate teachers in graduate education.Gender, marital status and educational status variables did not make a meaningful difference in the perceptions of participants regarding organizational burnout behaviors.There was no statistically significant difference between participants' attitudes towards organizational burnout and the dimension of emotional and personal confidence. However, the perceptions of participants' Emotional Exhaustion and scale totals differed significantly. The LSD test to find the source of this difference was significantly lower than the perceptions of the teachers in the emotional exhaustion age range of 20-29 years who were in the 30-39 age group and 40 years and over. In the scale sum, the perception level of those who are in the age range of 20-29 years is relatively lower than the ones of the age group of 50 years and over.It was found that participants' perceptions of organizational burnout did not differ significantly in terms of emotional exhaustion and depersonalization compared to the branch variable, but perceptions of personal sense of achievement dimension were found to be relatively higher than those of numerical, language, social and art teachers.It was found that participants' perceptions of organizational burnout did not differ significantly in terms of personal accomplishment level compared to occupational seniority but that perceptions of emotional exhaustion and desensitization dimension were higher in teachers working 15 years or more.Key words: Secondary school, teacher, organizational citizenship, organizational silence, organizational burnout.
Collections