Haşhaş tohumlarının gıda olarak tüketilmesinden sonra idrarda morfin saptanması

Abstract

Bu çalışmanın amacı; haşhaş tohumu ezmesinin gıda olarak alınımından sonra ülkemiz kanunları kapsamında yasadışı maddelerden biri olarak kabul edilen morfinin idrarda bulunma oranının değerlendirilmesidir.Çalışmada seçilen on gönüllüye; beyaz, sarı ve siyah haşhaş tohumlarından yapılan ezmeleri en az 100g olacak şekilde tüketmişlerdir. Her bir gönüllüden kahvaltı öncesi ve sonrasında (0., 2., 4., 6., 8., 12., 24. ve 48. saatlerde) alınan idrarlarda yasadışı madde analizi yapıldı. İdrar örneklerinin taraması enzimatik immunoassay yöntemi ile semi-kantitatif olarak yapıldı. Haşhaş tüketimi sonucunda toplanan idrar örneklerinde kreatinin normalizasyonu sonrasında; morfin ve türevleri için eşik değeri üzerinde elde edilen veriler sırasıyla, beyaz haşhaş tohumu ezmesi alımında %63.4 (n=45/71), sarı haşhaş tohumu ezmesi alımında %73.4 (n=58/79), siyah haşhaş tohumu ezmesi alımında %68.8 (n=53/77) bulunmuştur. Pozitif olarak saptanan idrar örneklerinin doğrulama çalışması Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresiyle yapıldı. Morfin için 25-2000 µg/L arasında doğrusal bir yanıt elde edildi. Kalibrasyon eğrisinin korelasyon katsayısı (R²) 0.9804'tür. Morfinin belirtme alt limiti (LOD) 3 µg/L, tayin alt limiti (LOQ) 10 µg/L dir. 50 μg/L, 100 μg/L, 250 μg/L ve 500 μg/L (n=3) derişimlerde yapılan ortalama geri kazanım değerleri %97.73-110.75 arasında elde edildi.Haşhaşın gıda olarak alınması sonucunda toplanan idrar örneklerinin GC/MS ile analizinde morfin için LOQ değerinin üzerinde elde edilen veriler sırasıyla; beyaz haşhaş tohumu ezmesi alımında %73.2 (n=52/71); sarı haşhaş tohumu ezmesi alımında %74.7 (n=59/79); siyah haşhaş tohumu ezmesi alımında %79.2 (n=61/77) olarak elde edilmiştir. Bağımlılık potansiyeli ve keyif verici özelliği nedeniyle suistimali önemli bir problem olan morfin kullanımının, haşhaş tohumlarını gıda olarak tüketiminden sonra ayırt edilebilmesi için haşhaş tohumlarının doğal bileşini olan `tebain` analizi yapılmıştır. Sonuç olarak, haşhaş tohumu ezmesini tüketen kişilerin idrar immunoassay ve GC/MS analizleri sonuçlarının önemli kısmının eşik değerin üzerinde morfin bulunmuştur. Adli toksikolojik analizlerde haşhaş tohumlarının tüketimini gösteren tebain gibi bir belirtecin analiz edilmesinin önemi gösterilmiştir. Ülkemizde haşhaş tohumu ile yapılan gıdaların tüketiminin yaygınlığı nedeniyle bu çalışmada elde edilen adli toksikolojik verilerin ilgili düzenlemelerde değerlendirilmesi önemlidir.

The aim of this study is the evaluation rate of presence of morphine, which is generally accepted as an illegal substance under the laws in our country, in urine samples after poppy seed paste consumption as a food. In this research, ten selected volunteers has consumed white, yellow and black opium poppy seed pastes, at rate of 100 grams. The illegal substance analysis was made from urine samples obtained from each volunteer before and after breakfast (0, 2, 4, 6, 8, 12, 24 and 48 hours). Screening of urine samples was made by enzymatic immunoassay semi-quantitatively. After creatinine normalization in the urine samples; the results for morphine and its derivatives were found above the cut off (300 ng/ml) value; for white opium poppy seed paste % 63.4 (n=45/71), for yellow opium poppy seed paste % 73.4 (n=58/79), for black opium poppy seed paste % 68.8 (n=53/77), respectively. The confirmation of positive urine samples was made by Gas Chromatography-Mass Spectrometry. A linear response between 25-2000 µg/L was obtained for morphine. The coefficient of correlation of calibration curve (R²) was 0.9804. The limit of detection of morphine (LOD) 3 µg/L, limit of quantification (LOQ) 10 µg/L. Made in 50 μg/L, 100 μg/L, 250 μg/L ve 500 μg/L (n=3) concentrations, and average recovery value was found between %97.73-110.75. In GC/MS analysis of collected urine samples, morphine's above value of LQQ were respectively as obtained; white opium poppy seed paste %73.2 (n=52/71), yellow opium poppy seed paste %74.7 (n=59/79), black opium poppy seed paste %79.2 (n=61/77). In order to evaluate consumption of opium poppy seeds for distinguish opioid abuse, thebaine -the natural composition of poppy seeds- has been analysed. As a conclusion; morphine and derivatives were detected in urine samples after consumption of poppy seed paste as food with an immunoassay results, mostly above cut-off value. The importance of analysing an indicator for poppy seeds such as thebaine has been shown. Because of the common use of poppy seeds food in our country, these obtained forensic toxicological results, should be taken into consideration in the relevant legislations.