Ertelenmiş vergi farklarının bıst 100 endeksine kayıtlı şirketlerin 2016 ve 2017 yılı dönem karına etkisi

Abstract

Kurumlar vergi otoriteleri tarafından konulan kurallara göre bir hesap dönemi için vergiye tabi kârlarını tespit eder. Vergiye tabi kâra belirlenen vergi oranlarının uygulanması ile ödenecek vergi hesaplanır ve finansal tablolarda sunulur. Kurumların sınırsız olan ömürleri süresince hazırladıkları finansal tablolar faaliyetlerinin sonuçlarını gösterir ve bu bilgilerden iç ve dış kullanıcılar tarafından alınacak kararlarda yararlanılır. Küreselleşme ile birlikte gelişen sermaye piyasalarında şirketlerin rekabet edebilme ve düşük maliyetli sermaye bulabilme ihtiyaçları artarak uluslararası faaliyetleri çoğalmakta ya da uluslararası bir yapıya sahip olabilmektedirler. Bu doğrultuda piyasaların temelini koruyabilmek zorunlu bir ihtiyaç olmaktadır. Geçmişte yaşanan skandalların ışığında kötü kurumsal yönetim performansı sermaye piyasalarına duyulan güveni büyük ölçüde sarsmış ve devletlerin finansal raporlamaya verdiği önem artmıştır. Dünya ekonomilerindeki hızlı gelişmeler ve değişim, yüksek ölçüde güven elde edilebilmesi için hissedarların ve 3.tarafların haklarının etkili ve orantılı bir biçimde korunmasının sağlanmasını gerekli kılmıştır. Piyasaların uzun vadede istikrarlı olabilmesi için işletmelerin sunduğu finansal bilgilerin karşılaştırılabilir, güvenilir ve şeffaf olması ihtiyaç haline gelmiştir. Günümüzde, finansal tabloların anlaşılabilir ve doğru sunulması gereklilik olmuş ve birçok ülkede Uluslararası Finansal Raporlama Standartları uygulanmaktadır. Ekonomik büyüme ve Avrupa Birliği'ne uyum sürecinde gelişen piyasalarda faaliyet gösteren firmaların sayısının artması ile ülkemizde de şirketlerin hazırladığı finansal tabloların ihtiyaca uyun, karşılaştırılabilir, güvenilir, şeffaf olması ihtiyaç haline gelmiş ve birçok adım atılmıştır. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yayımlanan Uluslararası Finansal Raporlama Standartları birçok ülkede ya uygulanmakta ya da uygulanması amacıyla benimsenmiş durumdadır. Bu standartlar Türkçe'ye çevrilerek Türkiye Finansal Raporlama Standartları yürürlüğe girmiştir. Türkiye Finansal Raporlama Standartları bağımsız denetime tabi şirketler tarafından uygulanmaya başlanmış ve gelecekte kademeli olarak diğer şirketlerde de uygulanması düşünülmektedir. Kurumların Türkiye Finansal Raporlama Standartlarına göre hazırlanan finansal tablolarında raporlanan muhasebe kârı (ticari kâr) ve hesaplanan vergi tutarı ile Türk Vergi Kanunlarına göre hazırlanmış finansal tablolarında yer alan vergilendirilebilir kâr (mali kâr) ve hesaplanan vergi tutarı arasında farklar mevcuttur. Bu farklar geçici ve sürekli farklar olarak ikiye ayrılıyor. Zamanlama ve değerlemeden kaynaklanan ve gelecek dönemlerde kendiliğinden ortadan kalkan farklara geçici farklar, uygulama farklılığı nedeni ile oluşan ve ortadan kalkmayacak olan farklara sürekli farklar denmektedir. Geçici farkların yasal vergi oranı ile çarpılması sonucunda ertelenmiş vergi bulunur. UMS 12 Kâr Üzerinden Alınan Vergiler Standardının amacı kurum kazancı üzerinden vergilerin muhasebeleştirilmesini düzenlemektedir. Ertelenmiş vergiler işletmelerin gelecekteki nakit akışlarını ve ortaklara dağıtılacak kârı etkilemektedir. Finansal tablolarda sunulan ertelenmiş vergi; dönem net kârının daha doğru ölçülmesini ve finansal tabloların şeffaflığını, güvenilirliğini arttıracak çok önemli bir kavramdır. Finansal tabloların anlaşılabilir olması, şeffaflık düzeyini ve güvenilirliğini belirleyecek önemli bir özelliktir. UMS 12 Kâr Üzerinden Alınan Vergiler Standardı, oluşan ertelenmiş vergi farkları ve ertelenmiş vergilerin finansal tablo kullanıcıları tarafından anlaşılabilir olabilmesi amacı ile vergi mutabakatını sağlayarak, oluşan ertelenmiş vergilerin analiz edilebilmesi için gerekli tüm bilgileri açıklamalarda finansal tablo okuyucularına sunmaktadır.Çalışmamızda öncelikle; Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ve UMS 12 Kâr Üzerinden Alınan Vergiler Standardının gelişim süreci ile UMS 12 Kâr Üzerinden Alınan Vergiler Standardının unsurları, hesaplama yöntemleri, muhasebeleştirme ve sunum ilkeleri ele alınmaktadır. Sonrasında Borsa İstanbul pay piyasalarının temel endeksi olan BIST 100'e kayıtlı şirketlerin ertelenmiş vergi geliri ve giderinin dönem kâr/zararını etkileme oranları ve ertelenmiş vergi varlıklarının ve yükümlülüklerinin aktif toplamına etkisinin oranları ana sektör ve alt sektör bazında incelenmektedir.BIST 100 endeksinde kayıtlı şirketlerin finansal tablolarında yer alan ertelenmiş vergi geliri ve gideri bu şirketlerin dönem kârını yüksek oranda etkileyebilmektedir. Aynı şekilde ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri şirketlerin aktiflerinin önemli bir bölümünü oluşturabilmektedir. İşletmelerin kazançları üzerinden ödedikleri vergiler işletmeler ve 3.kişiler için önemli bir giderdir. Bu yüzden ertelenmiş vergi gelecekteki nakit akışlarını ve finansal tablo kullanıcılarının alacağı kararları etkileyen önemli bir unsurdur.

According to the rules established by the tax authorities, corporations determine their taxable profits for an accounting period. With the application of tax rates determined for taxable profit, the payable tax is calculated and presented in financial statement. The financial statements prepared by the corporations throughout their limitless life show the results of their activities, and this information is used in the decisions made by internal and external users. In global capital markets that develop with globalization, companies' to compete and find low cost capital need increasingly and their international activities increasingly or they can having international structure. Accordingly, to maintain the basis of the markets is a compulsory need. In the light of past scandals, poor corporate governance performance has largely shaken the confidence in capital markets and the importance that governments give to financial reporting has increased. The rapid developments and the changes in the world economies made it necessary to ensure the protection of the rights of the shareholders and the third parties in an effective and proportionate manner in order to achieve a high degree of trust. In order for the markets to be stable in the long term, the financial information of the enterprises has become a need to comparable, reliable and transparent. Nowadays, it is necessary to present the financial statements understandable and accurately and International Financial Reporting Standards are applied in many countries. With the increase in the number of firms operating in developing markets in the process of economic growth and harmonization with the European Union, the financial statements prepared by companies in our country have become necessary to be comparable, reliable and transparent and many steps have been taken. International Financial Reporting Standards published by the International Financial Reporting Standards Board have been applied or adopted in many countries for the purpose of implementation. These standards have been translated into Turkish and entered into the effect as Turkish Financial Reporting Standards. Turkish Financial Reporting Standards have started to be applied by companies subjected to independent audit and are expected to be applied gradually in other companies in the future.There are differences among corporations' accounted tax amount and accounting profit (trading profit) reported in financial statements prepared according to Turkish Financial Reporting Standards, and the calculated tax amount and taxable profit (financial profit) available in financial statements prepared according to Turkish Tax Law. These differences are classified into two parts as temporary and permanent differences. The differences that occur from timing and valuation and which spontaneously disappear in the future periods are called as temporary differences, the differences that arise due to the differences in application and which cannot be eliminated are called as permanent differences. The deferred tax is calculated by multiplying the temporary differences by the statutory tax rate. The aim of the IAS 12 Income Taxes Standard is to regulate the accounting of the taxes calculated on the basis of the company's earnings. The deferred taxes affect the future cash flows of the corporations and the profit to be distributed to the shareholders. The deferred taxes presented in the financial statements is a very significant concept that will ensure the more accurate measurement of net profit for the period and increase the transparency and reliability of the financial statements. Comprehensibility of the financial statements is an important feature that will determine the reliability and the level of transparency. IAS 12 Income Taxes Standard, By ensuring the reconciliation of tax with the aim of being understandable of the deferred tax differences and deferred taxes by users of financial statements, present the all necessary information for explanations in financial statement to offers for the analyzing the deferred taxes. İn our study primarily; International Financial Reporting Standards and the development process of IAS 12 Income Taxes Standard and elements of IAS 12 Income Taxes Standards, calculation methods, accounting and presentation principles are covered. Subsequently, the effect rates of the deferred tax income and expense of the companies registered to BIST 100 which is the main index of Stock Market's İstanbul share markets on the period profit / loss and the effect rates of deferred tax assets and liabilities on total assets are examined on the basis of main sector and sub-sector. Deferred tax income and expense stated in the financial statements of the companies registered in BIST 100 index may highly affect the period income of these companies. Similarly, deferred tax assets and liabilities can constitute a significant part of the assets of the companies. The taxes that businesses pay over their earnings are an important expense for businesses and third parties. Therefore deferred tax is an important element that affects future cash flows and decisions that users of the financial statements will take.