Valenzbedingte Fehler beim Lernen der deutschen Sprache

Abstract

Tezin Özeti Bu çalışmada almanca öğrenen Türklerin almanca fiilleri kullanırken yaptıkları.özellikle almanca ve türkçe fiillerin farklı değerlilikler(Valenz) istemeleri sonucu düştükleri hatalar incelendi ve öğrencilerin sınav kalıtlarında yaptıkları bu tür hatalar örnek gösterilerek aşağıdaki sonuca ulaşıldı. Almanca fiillerin kullanılması sırasında ortaya çıkan bu tür hataların genel karakteri şöyle özetlenebilir: l.Bu hatalar türkçe fiilin almanca karşılığının türkçe fiilin öngördüğü benzer tamlayanları ( Erganzungen) istememelerinden kaynaklanmaktadır., 2. Almanca öğrenen Türkler cümleleri Türkçe den almancaya çevirirken çoğu kez ana dilin etkisi altında kalmaktadır. 3.Türkçede Prâposition olmadığı için(almancadaki anlamda), al manca öğrenen Türkler ; düşündüklerini ya da arzuladiklarini almanca ifade ederken,eğer almanca fiil bir Prâposition kullanımını zorunlu kılıyorsa, o zaman hata yapabiliyorlar.Çünki, çoğu kez bir Prâposition kullanmayi akillarina bili getiremiyorlar. A. Birçok fiilin bazan birden çok değerlilik ve anlam farklılıkları göstermesi ye bu fiillerin ön gördüğü cümle yapılarında farklı tamlayanlar istemeleri ana dili Türkçe olan öğrencileri bu tür valenz hatalarina götürmektedir. 5. Eski Türkçe-Almanca sözlükler fiillerin bu değerlilikleri yani hangi fiilin hangi tamlayani istediği ve o zaman nasil b%Ş anlam verdiği ^nerede ne şekilde kullanılabileceği konusunda en küçük bir açiklama bulunmaması çoğu kez sözlüğü kullananın yanlış fiil seçmesine ve bunun sonucu da valenz hata- si yapmasina neden olmaktadır.Bu durumda sözlüğü kullanan ana dilin etkisinde kalmakta ve almanca fiili türkçe fiilin istediği tamlayanla kullanmaktadır. 6.Bir Türk? için tamamen anlamsiz gelen ve bu nedenle de hiç hesaba katmadiğı 'Pertinenzdativ veya -akkusativ' olayi, al manca öğrenen Türklerin hata yapmalarina neden olan faktörlerden biridir.Çünki, bu yapı farkı kullanılan fiilin öngördüğücümle yapısındaki farklılıktan ziyade almanca düşünce yapı- Sindan kaynaklanmaktadır. `Ich wasche mir die Hande` cümlesin deki 'dativ' durumu türkçe düşünüldüğünde `Ben hana elleri yikiyorum` 'muş gibi gelmektedi r. Ana dilin etkisinde olan biri bu cümleyi `Ich wasche meine Hande ` cümlesiyle ifade eder, tabii ki bu ifade yanliştir. 7-Her iki dilin anlam ve yapi alaninda ortaya çıkan benzeme- mezlikler çoğu Valenz' e dayali hatalarin nedenini oluştur maktadır.Hatta bazi durumlarda hiç ki yaslanamama durumu yine Valenz'e bagli hatalara neden teşkil etmektedir. Örneğin bazi fiillerin doğrudan Genitiv bir tamlamayla kullanılma sı almanca öğrenen Türkleri her zaman şaşırtmaktadır.Çünki, türkçede Genitiv yalnızca isim tamlamasi yaparken kullanil- maktadir.Almanca öğrenen Türk bu tür almanca fiillerin ge rektirdiği cümle yapılarini asla düşünememekted i r. 8. Yine almancada bazi fiillerin türkçeye kiyasla iki kez Ak- kusâtiv( -i halinde nesne) istemeleri de türklere ters gel mekte ve onlarin hata yapmalarina neden olmaktadir.Örneğin : `Die Kinder nennen sie Mutter.` Bu cümle de türkçede farkli bir yapi arzetmektedir. :Çocuklar ona anne diyorlar.` Bu çalişmanin da ortaya koyduğu gibi almanca öğrenen Türkler fiillerin değerliliklerine bagli hatalar yapmaktadir. Bu tür hatalarin tamamen kalkabileceği kanisinda değilim, ancak fiil lerin valenz yapilarinl karşilaştirmali olarak verebilecek yeni sözlükler kullanilirsa bu tür hatalar azaltılabilir.Çünki dillerin yapisindaki genel farklilik, türkçe ve almanca fiil lerin valenz yapllarlndaki farklilik, benzememezlikler »kiyas- layamama durumu, ana dilin bir çok alanda olduğu gibi yabanci dili kullananl yönlendirmesi, türkçe ve almanca düşünce yapi sindaki farklllik'lar »eski almanca-türkçe sözlüklerin kulla- nllraasi valenz'e dayali hatalarin çikmasinda en büyük rolü oynayan etkenlerdir.