Ironie bei Friedrich Dürrenmatt dargestellt am Drama `Romuluss der Grosse`

Abstract

ÖZET Bu yüksek lisans tezinde, çağdaş isviçre Edebiyati yazarlarin- dan Friedrich Dürrenmatt 'in `Romulus der GroBe` adli tiyatro eserinde ironi unsurunun eserin yorumu aç.isindan önemeni in celemeye çaliştim. Dürrenmatt, eserlerinde kullandigi ve oyunlarinin özünü oluş turan çarpitmalar »abartmalar ve grotesk öğelerle okuyucunun ve oyunlarini izleyenlerin yaşadiklari gerçeklerle akilci bir düzeyde hesaplaşmalarini ve kendilerini eserlerinin kahraman- lariyla özdeşleştirmemeler'ini amaçlar. Friedrich Dürrenmatt, tiyatro eserİetiyle olduğu kadar, öykü, radyo için yazdigi piyes ve dedektiv romanlariyla ününü bütün dünyaya duyurmuş ve aldigi sayisiz ödüllerle, edebiyatta layik olduğu yere ulaşmiştir. Pekçok üniversitenin fahri doktor ünvanini verdiği yazar, ül kemizde'` de gerek Devlet Tiyatrolarinda oynanan eserleri ge rekse Türkçe'ye çevrilen romanlariyla Türk okuruna ve tiyat ro seyircisine tanitilmiştir. `Büyük Romulus` adli eserinde Dürrenmatt i son Roma imparatoru Romulus xun »ülkesinin çöküşüne göz yummasinin asil nedenini an- latir.Romulus, imparator olarak ülkesini Germen tehlikesine karşi korumak yerine, tavuk beslemeyi tercih eder.Romulus *a göre Roma imparatorluğu, yillar süren hükümranlik esnasinda yaptigi adil olmayan, insanlik dişi uygulamalarla bu çöküşü çoktan haketmiştir.Romulus bu amacini gerçekleştirebilmek için kraliçe Julia ile evlenir ve imparator olarak tavuk beslemenin dişinda hiçbir şey yapmamayi kendisine prensip edinmiştir. Yirmi yil boyu ailesi ve hükümetin yönetici kadrosunda bu lunanlar, onun bu kayitsiz ve ilgisifc davranişina bir an--îfffJJ- aSS»`1* >fta84 4 **` ata*.00 lam veremezler.Romulus 'un gerçek kişiliği ancak oyunun üçün cü perdesinde ortaya çikar.Romulus, insanlarin insanca yaşa- digi, maddi değerlerden çok insana ve onun kişiliğine önem verilen bir yaşama ortami ve ikiyüzlülüğün,önyargilarin bu- lunmadigi adil bir dünya düşlemektedir.Alayci ifadeleriyle başta eşi Julia olmak üzere çevresindekilerin gerçek kişi liklerini yüzlerine vurur ve onlarin maskelerini düşürür. Amacina ulaşmak için taviz vermemekle çevresinin nefretini kazanir ve ölümü çoktan göze aldigindan, III. bölümde kendi- sini öldürmek isteyenlerle alay eder., Romulus, Germen Krali Odoaker'in kendisini öldürmesini bek lerken, Odoaker de Romulus 'un boyunduruğu altina girmek is temektedir. Kaderinin trajik yani, onun öldürülmeyi beklerken emekliye sevkedilmesindendir.Romulus bunu kabul edecek an layışa ve bilgeliğe sahiptir ve onu büyük yapan da- sadece budur.Odoaker ve Romulus, imparator dahi olsalar, bir kişi nin önemli. değişiklikler yaparaayacagini kabullenirler.Ger- çei onlarin düşüncelerini düzeltmiştir. `Romulus der Groöe` insanligi, insancil olmaya davet eden ve Dürrenmatt 'in kendi deyimiyle, görünüşte kolay olduğu halde anlaşilmasi zor olan.bir komedyadir.Dürrenmatt bu komedyasin- da insanlarin çikarlari yüzünden, kendi kendileriyle nasil çeliştiklerini alayci bir anlatirala vurgulayarak, toplumda maddi değerlere »gösterişe ve sadece kendi çikarlarina de ğer veren kişilerin insancil olmaktan ne denli uzaklaştik- larini anlatmaktadir.Romulus' un insan sevgisinin ne ölçü de olduğu.kendisini öldürmek isteyen kişiye bile yardim et mesinden anlaşilir.Romulus der Groöe, işlediği insan sev gisi konusuyla »Dürrenmatt 'in en çok sevdiği eserleri arasin