Yaşlılarda solunum egzersizinin bazı fizyolojik parametreler, uyku kalitesi ve zindelik üzerine etkisi

Abstract

Araştırma, yaşlı bireylerde solunum egzersizinin bazı fizyolojik parametreler, uyku kalitesi ve zindelik üzerine etkisini belirlemek amacı ile ön test – son test, randomize kontrollü, deneysel çalışma olarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın evrenini Ankara'da bir huzurevinde yaşayan yaşlı bireyler oluşturmuştur. Araştırmaya hata payı 0,05, %80 test gücü ile girişim grubunda 26, kontrol grubunda 25 yaşlı birey olacak şekilde toplam 51 yaşlı birey dahil edilmiştir. Araştırmada yaş (65-74 yaş -75 yaş ve üzeri) ve cinsiyeti (kadın –erkek) dikkate alınarak tabakalı randomizasyon yöntemi kullanılmıştır. Girişim grubundaki yaşlı bireylere; üç ay boyunca, haftada üç gün (salı, perşembe, cumartesi), 5-6 kişilik gruplar oluşturularak, 10.00-15.30 saatleri arasında, her gruba günün aynı saatinde, 30 dk. solunum egzersizi uygulanmıştır (Büzük dudak solunum egzersizi, derin solunum egzersizi, öksürük egzersizi). Kontrol grubuna ise her hangi bir girişimde bulunulmamış, günlük yaşantısına devam etmiştir. Veriler Tanıtıcı Bilgi Formu, Fizyolojik Parametreleri Değerlendirme Formu ve Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi, Öznel Zindelik Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Egzersiz öncesi ve sonrası her iki gruba solunum fonksiyon testi, kardiyolojik parametre ölçümü ve ölçek uygulamaları yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, bağımlı gruplarda t testi, iki eş arasındaki farkın önemlilik testi ve tekrarlayan ölçümlerde çift yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Araştırma öncesinde etik kurul ve kurum izinleri, yaşlı bireylerin yazılı onamları alınmıştır. Çalışma sonucunda; solunum egzersizi uygulanan girişim grubunda, zorlu vital kapasitede (p<0,05), zorlu ekspiryumun 1. saniyesinde çıkarılan hava hacmi yüzdesinde (p<0,05) anlamlı artış ve sistolik kan basıncı değerinde (p<0,05) anlamlı olarak düşüş saptanmıştır. Ayrıca Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi puan ortalamaları bakımından girişim grubunda anlamlı düzeyde azalma tespit edilmiştir (p<0,05). Zindelik düzeyi bakımından ise iki grup arasında anlamlı bir değişim gelişmemiştir (p˃0,05). Sonuç olarak solunum egzersizinin yaşlı bireyde uyku kalitesini ve akciğer fonksiyonu geliştirmede ve kan basıncını düşürmede etkili olduğu, zindelik düzeyinde değişim yaratmadığı bulunmuştur. Huzurevinin rutin uygulamaları arasına yaşlılara yönelik solunum egzersizi programının dahil edilmesi önerilmektedir.

This study is a pre-post-test, randomized controlled, experimental study in a nursing home in Ankara in order to determine the effect of breathing exercise on some physiological parameters, sleep quality and vitality in elderly individuals. The margin of error was calculated as 0.05, 80% test power and 26 elderly individuals in each group. The study was conducted with 26 elderly individuals in the intervention group and 25 elderly in the control group. In the study, stratified randomization method was used considering age (65-74 years -75 years and over) and gender (female-male). Elderly individuals in the intervention group; for three months, three days a week (tuesday, thursday, saturday), groups of 5-6 people were formed, each group at the same time of the day between 10.00-15.30, 30 minute, respiratory exercise was performed (Pursed lip breathing exercise, deep breathing exercise, coughing exercise). The control group continued its daily life. Data were collected using the Descriptive Information Form, Physiological Parameters Evaluation Form and Pittsburg Sleep Quality Index, Subjective Vitality Scale prepared by the researchers. Pulmonary function test, cardiologic parameter measurement and scale were applied to both groups before and after exercise. Number, percentage, mean, standard deviation, independent sample t- test, paired sample t -test and two way repeated measures ANOVA were used in the evaluation of the data. Ethics committee permissions and written informed consent were obtained before the study. At the end of the study, forced vital capacity (p <0,05), air volume after 1 second of forced expiration (p <0,05) increased and systolic blood pressure value (p <0,05), significantly decreased in the intervention group. In addition, a significant decrease was found in terms of Pittsburg Sleep Quality Index scores (p <0.05). In terms of vitality level, there was no significant change between the two groups (p˃0.05)As a result, breathing exercise was found to be effective in improving sleep quality and lung function and lowering blood pressure in elderly individuals and not to be effective change the level of vitality. It is recommended to include the respiratory exercise program for the elderly among the routine practices of the nursing home.