Anne-babaların cinsiyet rolü algıları ve cinsiyete uygun çocuk yetiştirme eğilimleri ile okul öncesi çocukların cinsiyet rolü gelişimi (oyuncak tercihi ile) arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırmada anne-babalann cinsiyet rolü algılan ve cinsiyete uygun çocuk yetiştirme eğilimleri ile okulöncesi çocuğunun cinsiyet rolü gelişimi arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın amacı iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci amaç çerçevesinde okul öncesi çocuklarının cinsiyet rolü gelişimi oyuncak tercihleri ve bu tercihleri yapma nedenleriyle ilgili açıklamaları aracılığıyla incelenmiştir. Bu aşamada çocukların oyuncak tercihlerinin, bu tercihleri neden yaptıklarına ilişkin yanıtlarının yaş ve cinsiyet değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığına bakılmıştır. Bunun için çocukların oyuncak tercihleri ile yaş ve cinsiyet arasında îki Yönlü Varyans Analizi yapılmıştır. Çocukların oyuncak tercihlerinin kendileri tarafından açıklanan nedenleri ile yaş ve cinsiyet arasında Z testi yapılmıştır. Araştırmanın ikinci amacı çerçevesinde anne-babalann cinsiyet rolü algılan ve cinsiyete uygun çocuk yetiştirme eğilimleri ile çocuklarının oyuncak tercihleri arasında bir ilişkinin olup olmadığı incelenmiştir. Anne-babalann cinsiyet rolü algılarım saptamada `cinsiyet rolleri davranış ölçeği` kullanılmış, anne-babalar eril-dişil-androjen ve farkhlaşmayan cinsiyet tiplerinde sımflandınlmışur. Anne-babalann cinsiyete uygun çocuk yetiştirme eğilimlerini saptamak içinse bir sıfat listesinden ibaret olan `çocuk yetiştirme eğilimleri formu` kullanılmıştır. Bu ölçeklerden elde edilen veriler istatistiksel analizlerin 127yapılmasına olanak vermemiştir. Ancak elde edilen sayılarla betimsel açıklamalar yapılmıştır. * Araştırmanın birinci amacı çerçevesinde 69 kız 55 erkek toplam 124 çocuk ile çalışılmıştır. 124 çocuğun sadece 57'sinin anne-babasından ölçekler geri gelmiştir. Araştırmanın ikinci amacmda ise bu 57 çocuk (33'ü kız, 24'ü erkek) ve onların anne- babalan ile çalışılmıştır. Araştırmaya katılan çocuklar 4 ve 6 yaşlarındadır. Araştırmanın evreni 6 özel, 2 devlet anaokulundan seçilerek oluşturulmuştur. Anne-babalar lise ve üniversite mezunudur. Annelerin % 65'i çalışmakta, % 35'i çalışmamaktadır. Örneklem parçalanmamış ailelerden oluşmaktadır. Bulgular çocukların 4 ve 6 yaşlarda cinsiyetlerine uygun oyuncak tercihleri yaptıklarını göstermiştir. Aynı zamanda çocuklar yaşlan arttıkça oyuncak tercihlerinin nedenlerim cinsiyetlerine uygun yanıtlarla açıklamaktadır. Anne-babalann toplumsal yapımıza uygun cinsiyet rollerine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Annenin dişil, babanın eril olduğu geleneksel cinsiyet tipli aileler örneklemde çoğunluğu oluşturmuştur. Anne-babalann kültürün etkisinde kalarak iyi evlat yetiştirme çablsı içerisinde kız ve erkek çocuklanm aynı sıfatlarla tanımlama eğilimi gösterdikleri düşünülmüştür. Bulgular, çocukların cinsiyete uygun oyuncak tercihleri üzerinde sadece anne-babalann cinsiyet rolü algılarının değil, toplumun cinsiyet rollerine ilişkin beklentilerinin de etkili olduğu biçiminde yorumlanmıştır. 128