İslam Etiği`nin Aristotelesçi kaynakları

Abstract

İslam dünyasında genel olarak `ahlak`la ilgili son derece zengin bir malzeme vardır. Bunların her biri farklı kaynaklara dayanırlar ve farklı geleneklere mensupturlar. Kur` an ve hadislere dayanan Kural-koyucu dini ahlak, atasözleri derlemelerinden esinlenen Kural-koyucu dünyevî ahlak, dini ahlak içindeki etik çözümlemeler ve etik, felsefî ahlak. İslam dünyasında genel olarak Yunan etiğinin, özel olarak da N.E.' nin hemen her gelenek üzerinde, hem popüler bilgelik edebiyatı hem de dar anlamda etik alanında etkisi vardır. Felsefe tarihindeki ilk sistematik etik inceleme olan ve içinde teleolojik, mutlulukçu ve entellektüalist bir öğretiyi barındıran bu eser, özellikle toplumsal hayatın zorunluluğu, mutluluğun toplum-dışı bir hayatta değil de toplum içinde yaşamakla ve felsefe sayesinde mümkün olan bir şey olması, erdemin doğası, erdemi aşın uçlar arasındaki orta nokta olarak görme, teorik-pratik olan ayrımı, ereklerden yola çıkma ve en yüksek yaşam biçimi olarak temaşa etkinliğini görme, en yüksek mutluluğun doğası ve özellikleri, adalet ve dostluk erdemleri incelemesi v.b. konularda İslam filozofları üzerinde etkili olmuştur. Fakat onlar öğretilerini oluştururken N.E.' nin yanısıra Porphyrius' un N.E. şerhi ve sahte Aristotelesçi eserlere ve bu arada İslam filozoflarının eserlerine de dayanmışlar ve genellikle Aristoteles' in etik anlayışını benimsemelerine rağmen, içinde onun yanısıra Platon, Geç Aristotelesçilik, Yeni-Platonculuk' un öğretileri ile İslamî öğeleri barındıran eklektik öğretiler tesis etmişlerdir.