Psikiyatri kliniğine başvuran çocuk ve ergenlerde ana-baba tutumu, benlik kavramı ve semptomlar arasındaki ilişkinin araştırılması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada benlik kavramı-ana-baba tutumları ve ruhsal bozukluklar arasında etkileşim araştırılmıştır. Ayrıca benlik kavramı ve ana-baba tutumları, yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey eğitim düzeyi değişkenleri açısından da incelenmiştir. Çalışma örneklemi `normal` ve `psikiyatrik` grup olarak adlandırılan iki grup çocuk ve ergenle, onların ana-babalarından oluşmuştur. Araştırmaya 9-16 yaş arasındaki çocuklar içinden seçilen 156 normal çocuk ve ergen ile ana-babaları ve psikiyatri kliniğine başvurarak çeşitli sorunlar nedeniyle yardım isteyen 76 psikiyatrik çocuk ve ergen ile ana-babalarından oluşan toplam 464 kişi katılmıştır. Elde edilen bulgulara göre benlik kavramı ile demokratik tutum arasında pozitif bir ilişki, sıkı baskı ve disiplin arasında ise negatif bir ilişki bulunmuştur. Dışa yönetilmiş davranış bozuklukları ve okul başarısızlığı olanların olumsuz benlik kavramına sahip olduğu, bu çocukların ailelerinin daha koruyucu olduğu bulunmuştur. Demokratik tutumu uygulayanların çocuk ve ergenlerinin davranış bozukluğu gösterme sıklığının ise daha düşük olduğu bulunmuştur. Araştırmada, literatürdeki pek çok araştırmaya paralel ol arak, sosyo-ekonomik düzey ile davranış bozuklukları, ana-baba tutumları ve benlik kavramı arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Alt SED'dekilerin içe ve dışa yöneltilmiş davranış bozuklukları ve okul başarısızlığı gösterme sıklığının daha fazla IIolduğu, aşın koruyuculuk, sıkı baskı ve disiplin gibi tutumları daha çok uyguladıkları ve bu ebeveynlerin çocuklarının benlik kavramının daha olumsuz olduğu bulun muştur. Bunun yanısıra 9-12 yaş arasındaki çocukların, 13-16 yaş ergenlerine oran la, daha olumlu benlik kavramına sahip olduğu bulunmuştur. Kızlarla erkekler arasında benlik kavramı açısından bir farklılaşma görülmezken, erkeklerin dışa yöneltilmiş davranış bozukluklarını ve okul başarısızlığını daha fazla gösterdiği bulunmuştur. Çalışmada normal grup ebeveynlerin daha koruyucu ve disiplinli olduğu bulunmuştur. Bu bulgu toplumumuzda genel olarak koruyucu ve disiplinli çocuk yetiştirme tutumunun yaygın olduğunu gösteren araştırma sonuçları ile desteklen miştir. İlkokul mezunu ebeveynlerin aile içi çatışmayı içeren ve annenin ev kadınlığı rolünü reddeden, aşırı koruyucu maddeleri içeren alt ölçekaortalamalarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ebeveynin yaşı ile çocuk yetiştirme tutumu ve çocuklarının benlik kavramı arasında ise anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. III