Üniversite öğrencilerinde beden-benlik algısı ile ruh sağlığı arasındaki ilişki

Abstract

ÖZET İnsanların fizik görünüşe verdikleri değer dikkat çekicidir. Beden algısı, bireyin kendi bedenine karşı tutumları,duyguları ve bilişsel yanları içerir. Beden hakkındaki olumsuz duygu ve tutumların ruh sağlığımda olumsuz yönde etkilediği görülmektedir. Beden imgesinin bozulması; bireyin bedenini algılamasındaki gerçekliğin bozulması ve bedenini olduğu gibi kabul edememesine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Araştırmamızın temel amacı; Üniversitede okuyan öğrencilerin Beden algısı ve Ruh Sağlığı arasındaki ilişkiyi sınamak ayrıca beden alanlarından alman doyum ile Fiziksel görünüşlerini değerlendirmelerininde sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi yan amaç kapsamına girmektedir. Araştırma kapsamına rastgele örneklem metodu uygulanarak E.Ü Fen, Edebiyat, Ziraat, Diş Hekimliği, 2. ve 4. sınıf Beden Eğ. Spor Y.O., 2. (Celal Bayer Ü. Beden Eğ. Spor Y.O. 4.sınıf öğrenciler)eğitim gören 359 öğrenci ile E. Ü Mediko-sosyal kurumuna psikolojik danışma amaçlı başvuran 39 öğrenci olmak üzere toplam 398 kişi katılmıştır. Araştırmada kişinin kendi algısını değerlendiren özbildirim ölçekleri kullanılmıştır. Kullanılan ölçüm araçları şunlardır: Sosyo - demografik değişkenlerin yer aldığı Bireysel Bilgi Formu, Ruh sağlığım değerlendiren Katz Uyum Skalası Bireysel Formu (KAS-S), Beden algısını değerlendiren Çok Yönlü Beden-Benlik İlişkileri ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan alman veriler, Korelasyon analizi,T Test, Khi-kare ve varyans analizi istatistik yöntemlerinden yararlanılarak SPSS paket programında incelenmiştir. Araştırmamız sonucunda, olumsuz beden algısına sahip olan bireylerin anlamlı düzeyde ruh sağlıklarının olumsuz olduğu ortaya çıkmaktadır. Uyum güçlüğü yaşayadığını bildiren bireylerin % 41.2 oranında yüksek olması oldukça dikkat çekicidir.Uyum güçlüğü yaşadığını bildiren bireylerin ruh sağlıklarının daha bozuk olduğu, benzer olarak beden algılarını, fiziksel görünüşlerini olumsuz değerlendirdikleri ve beden alanlarından daha az hoşnut oldukları bulunmuştur. Uyum güçlüğü yaşayan bireylerin anlamlı düzeyde arkadaş grubuna üye olmakta güçlük çektikleri saptanmıştır. Yukarıdaki bulgulardan anlaşıldığı gibi bireyin yaşadığı uyum güçlüğünün beden algısı ve dolayısıyla ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri gözardı edilemez bu açıdan bireylerin uyum güçlüğü yaşamalarına neden olan faktörlerin yapılacak olan yeni çalışmalarla belirlenmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Yine uyum güçlüğü yaşayan bireylerin belirlenerek destek ve uzmanlaşmış kişiler tarafından tedavi programlarının ihtiyacı olan bireylere ulaştırılmasında yarar bulunmaktadır. Araştırmaya katılan bireylerin %47.7'sinin psikolojik danışmadan yararlanmayı düşündükleri bireylerin koruyucu ruh sağlığı konusunda daha bilinçlenmeye başladığının umut verici bir göstergesi olduğu düşülmekle beraber Mediko-sosyal kurumunun daha etkin ve yeterli çalışmaların yapılması gereğini ortaya koymaktadır. Örnekleme dahil edilen öğrencilerin %16.8'nin psikolojik danışmadan yararlandıkları bunların %3.1'nin ciddi handikap yaratıcı sorunlarının varlığı diğer % 13.7'sinin hafif handikap yaratıcı sorunlarının olduğu ortaya çıkmaktadır. Psikolojikdanışmadan yardım alanların %9.5'ni bayanların, %7.3'nü erkeklerin oluşturduğu görülmektedir. Cinsiyet açısından anlamlı farklılaşma çıkmamaktadır. Araşunnamızda bayanların Ruh sağlıklarının daha bozuk olduğu ortaya çakmaktadır bu bulgunun daha detaylı olarak incelenmesinde yarar bulunmaktadır. Bayanların ruh sağlığı açısından daha olumsuz puanlar elde etmelerini kendilerini daha farklı algılamaları ve değerlendirmelerinin yanında sosyo-kültürel faktörlerle açıklamak mümkündür. Fakülte açısından Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu öğrencilerinin daha olumlu beden algısına sahip oldukları bulunmuştur. Burada okuyan öğrencilerin seçilerk okumaya hak kazanmaları ile açıklarken beklenen bir sonuç olduğunu düşünmekteyiz. Sporun fiziksel ve ruh sağlığı üzerindeki olumlu etkisi konusunda bireylerin eğitilmesi, dengeli beslenme, bedeninin bakımına özen gösterme konusunda ilk eğitim yıllarından başlayarak bireylerin bilgilendirilerek bilinçlenmesinin beden ve ruh sağlığı üzerindeki olumlu yönde etkisi yadsınamaz. Ruh sağlığım etkileyen çok çeşitli faktör yer almaktadır, bunlardan bir tanesi beden algısıdır. Tek başına beden algısından yola çıkarak ruh sağlığının değerlendirilmesi kısıtlı sonuçlara varılacaktır. Ancak ruh sağlığı ile beden algısı arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Yapmış olduğumuz araştırmadan olumsuz beden algısına sahip olan bireylerin olumsuz ruh sağlığına sahip oldukları sonucu çıkmaktadır. Yapmış olduğumuz araştırma kulanmış olduğumuz ölçüm araçlarının niteliği, grubumuzun özelliklerine ve ilişkili olduğunu düşündüğümüz sosyo-demografik değişkenlerle sınırlıdır. Bireyin beden algısının bozulmasına bedenine yönelik gerçekçi olmayan algısı ve bedenini olduğu gibi kabul edememenin yanmda,kişilik özellikleri, başetme çabası ve bu sürece uyum düzeyine bağlı olduğu düşünüldüğünde, bu ilgili faktörler açısından ve beden algısının dinamik bir yapıya sahip olması gözönüne alındığında farklı yaş grupları, normal ve hasta popülasyon üzerinde çalışılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.