Köroğlu Destanı`nın Türkmen versiyonu üzerinde mukayeseli bir inceleme

Abstract

ÖZET `Köroğlu Destanı'nın Türkmen Versiyonu Üzerinde Mukayeseli Bir İnceleme` adlı çalışmada, Türkmen Köroğlu anlatmaları, Anadolu'daki Köroğlu anlatmaları ve Türk dünyasının diğer ortak kültür ürünleriyle mukayese edilerek incelenmiştir. Köroğlu anlatmalarının menşei ve türü ile ilgili, araştıncılarca farklı görüşler ileri sürülmüş olmakla birlikte, son yıllarda yapılan çalışmalar ve tespitler, Köroğlu' nun bey soyundan geldiğini; destanın da, ilk defa Orta Asya'da oluşmaya başladığını göstermektedir. Köroğlu Destanı'nın Türkmen versiyonu, araştıncılarca Doğu versiyonları içine dahil edilmektedir. Fakat, Türkmen anlatmalarının pek çok mitolojik ve epik unsurlar ihtiva etmesi, şiirlerle epizotlardaki olaylar arasında daha sağlam bir bağın olması ve bütün versiyonlarda Köroğlu' nun bir Türkmen olarak tavsif edilmesi, bu anlatman, Doğu ve Batı versiyonlan arasında çok önemli ve merkezî bir konuma getirmektedir. Türkmen `Göroğlu` anlatmalanmn, Anadolu'daki Köroğlu anlatmalan ve Türk dünyasının diğer ortak kültür ürünleriyle mukayesesi, her iki sahada ortak ve benzer unsurların yanısıra, farklı unsurların bulunduğunu da göstermektedir. Aynca, Türkmen anlatmalanndaki şiirler, Anadolu anlatmalanndaki şiirlere göre. daha eski ve epizotlardaki olaylarla daha sağlam bir organik bağa sahiptir. Yapılan çalışma göstermektedir ki, Köroğlu Destanı'nın Türkmen anlatmalan, merkezî bir konuma sahip olduğu kadar, Türk dünyasının pek çok unsurunu da bünyesinde taşımaktadır. Destanın, Türkmen ve Anadolu versiyonlanndaki ortak noktalar, her iki versiyonun da, aynı gelenek ve kültür mirasından beslendiğini, Türkmenistan ve Anadolu sahalarındaki `âşık-bahşı` geleneğinin de aynı olduğunu ortaya koymaktadır. Farklı olan unsurlar ise, destana ait epizotların mahallî kültürde yeni anlatmaların ortaya konulması ve yayılmasının nasıl gerçekleştiğini göstermesi bakımından önem taşımaktadır.

ABSTRACT In this study, which is titled `A Comparative Study on the Turkmen version of the Epic Köroğlu`, Türkmen `Göroğlu` narratives are analized by comparing them to the Köroğlu narratives in Anatolia as well as the shared cultural creations among the people of Turkic speaking world. The Türkmen version of the epic Köroğlu is included into the eastern versions of the epic story. On the other hand, since Türkmen Köroğlu narratives include so many mythic and epic elements, and in their episodes, there is a very strong connection between the actions in the poems and in the prose parts, and also Köroğlu has been described as a Türkmen in all the eastern and western versions of the epic. The Türkmen version has a very crucial place among the eastern and the western versions of the epic. The comparison the Türkmen `Göroğlu` narratives to the Anatolian Köroğlu narratives and the shared cultural creationy of the Turkic speaking world as shown that between the two Turkic versions, there are both certain similarities and the differences. Also, the poems in the Türkmen version seems to be older than the poems in the Anatolian version and the relations of the poem parts with the actions in the episodes in the Turkmen version are better organized. The study we carred out shows that the Turkmen narratives of the epic Köroğlu are both at the central place and they have been carrying many cultural and narrative elements of the Turkic speaking people. The similarities between Turkmen and Anatolian versions of the epic show that both versions have been nourished by the same cultural roots and have shared the same cultural heritage. Those similarities also show that Turkmen `bahşı` tradition and the Anatolian `âşık` tradition have much in common. The differences between two versions are very important especially from the point of view of showing how the episodes of the epic have been localized, the new episodes have been added and how same episodes have been changed, they are also importand for showing how the epic was spreaded.