Rönesans`ta büyü ve bilim ilişkisi

Abstract

ÖZET Modern dünya görüşünün ve modern bilimin doğuşu hakkında araştırma yapmak isteyen her insan, Rönesans'ı incelemek, şu veya bu şekilde bu dönemle hesaplaşmak zorundadır; çünkü Rönesans modernite öncesi çağlardan moderniteye geçişin tümüyle değilse bile, kısmen gerçekleştiği bir dönem olarak Batı'nın tarihsel ve kültürel gelişiminde önemli bir aşamayı temsil eder. Bununla birlikte Rönesans, Batı tarihinin en tartışmalı dönemlerinden birini oluşturmaktadır. Uzun bir süre insanın ve doğanın keşfi paradigması altında modern insanın ve modern bilimin doğduğu bir çağ olarak yorumlandıktan sonra, Ortaçağ ve 17. yüzyıl üzerine yapılan yeni araştırmaların ardından, bu çağ, okkültizmin yoğun bir biçimde gündeme geldiği tümüyle ilkel bir ara dönem olarak değerlendirilmiştir. Geçekten de Rönesans modern insanın ve modern bilimin doğuşuna değil, bir büyücü, bir magus idealinin ve büyüsel bir doğanın yeniden keşfine tanık olan bir çağdır. İşte tam da bu özelliğinden dolayı o, okkültizmin geç Antikite' den sonra tarih içindeki en güçlü dönemlerinden birini temsil eder. Bununla birlikte, Rönesans okkültizmi ilkel kategorisi altına yerleştirilemeyecek bir görünüm sunmaktadır. Rönesans okkültizmi eski felsefi problemlerin yeniden su yüzüne çıktığı, felsefi büyü teorilerinin işlendiği ve rasyonel ile irrasyonelin birbiri içinde eridiği bir alanı temsil eder. 17. yüzyılda doğacak olan modern bilimin eşiğinde, insan ve kozmos arasındaki ilişki, doğa yasaları ve özgür insan etkinliği arasındaki gerilim astroloji ve büyü düzleminde çözümlenmeye çalışılmış ve astroloji ile bağlantılı büyü teorileri çağa veri olan doğa felsefelerinin kavramlarıyla işlenmişlerdir. Tam da bu özelliğinden dolayı 198Rönesans'ta büyü ve bilim birbiri içine geçmiş ve Rönesans bilimi büyüsel bir karakter kazanmıştır. 17. yüzyılın Rönesans okkültizmi için önemli bir aşamayı oluşturur. Bu dönem, günümüze kadar etkileri süren' büyüye yönelik güçlü bir tepkinin doğduğu bir çağdır. Kartezyen ikicilik çerçevesinde felsefi temellerini bulan 17. yüzyıl bilimi Rönesans'ın büyüsel doğa ve büyücü insan anlayışı yıkmış ve bu anlamda modern bilimin ve modern bilim adamının doğuşu anlamındaki Bilimsel Devrimi' i gerçekleştirmiştir. Buna karşılık, Rönesans okkültizmi ile 17. yüzyıl modern bilimi arasında gündeme gelen ilişkiler bilim ile büyü arasındaki etkileşimin farklı boyutlarını açığa çıkarmaktadır. Yeni mekanist ve matematiksel paradigmalar dahilinde Rönesans büyüsünün teorik yapısını mümkün kılan doğa tasarımı çökerken, bu büyünün pratik yanı 17. yüzyılın bilimince devralınmış ve büyü sanatı, teknolojiye dönüştürülmüştür. Bununla birlikte insan ile doğa arasındaki ilişkinin iki farklı düzlemde gündeme geldiği bu süreç aynı zamanda içinde ilginç epizodlar da taşımaktadır. Bütün bu özelliklerinden dolayı Rönesans okkültizmi, hem büyü ve bilime ilişkin yerleşik ön yargılarımızı çürütmesi hem de, bize, modern bilimin doğuşu hakkında popüler anlayışlardan farklı bir anlayış sunması bakımından incelenmeye layık bir alam temsil etmektedir. 199