Konya Anadolu Selçuklu eserlerindeki çini mukarnas tasarımları

Abstract

Sanat açısından oldukça önemli ve kıymetli olan bu dönemden ne yazık ki, tüm bölümü ve özellikleriyle elimizde kalan az sayıda Selçuklu eseri mevcuttur. Ayakta kalabilen bu eserlerin en dikkat çekici yönlerinden biri olan süslemede ise çini oldukça ön plana çıkmaktadır. Konumuz kapsamında bu dönemden kalan ve Konya?da bulunan eserlerin çini mukarnas tasarımları incelenmiştir. Çini mukarnaslar ise genellikle mihraplarda karşımıza çıkmaktadır. İncelenen eserlerin, birkaçı hariç, çini mukarnas süslemeleri birbirlerine oldukça benzemektedir. Genellikle aynı desenler kullanılarak oluşturulan tezyinatta bazen yeni eklentiler görülmektedir. Sırçalı Medrese, Sahip Ata Camii, Sırçalı Mescid ve Beyhekim Mescidi mihraplarının çini mukarnaslarının süslemelerinde çoğunlukla aynı desenler kullanılmıştır. Farklılıklar ise çoğunlukla aynı desenin farklı şekillerde ve eklentilerle kullanımından doğmaktadır. Bu dört eser her mukarnas yuvasında farklı süslemeleriyle oldukça zengin bir görünüme sahiptirler. Sadrettin Konevi Camii ve Akşehir Ulu Camii, dönemindeki diğer eserlere göre daha sade ve basit işçiliğe sahip çinili mihrab bulunan eserlerdendir. Sadrettin Konevi Camii?nin mukarnas kısmında herhangi desen görülmemektedir. Sadece çini plakalarla renk verilmiştir. Akşehir Ulu Caminin mihrabı ise birkaç desenin sürekli tekrarı ile süslenmiştir. Alaaddin Camii, Tahir ile Zühre Mescidi, Bulgur Tekkesi ve Hoca Hasan Mescidi ise şu anki mihrabında olmasa da daha öncesinde çini mukarnaslı mihraba sahip olduğunu düşündüğümüz eserlerdir. Bu eserlerde yapılan kazı ve incelemelerde bu doğrultudadır.

Unfortunately, we have very less numb Seljukian works from this period due to all section and features. One of the most attractive aspects of those standing works is tile, bringing tiles forefront at decoration. In the scope of our subject, tile muqarnas designs of works that are inherited from this period and located in Konya have been examined. We generally saw tile muqarnas at mihrabs. Except a few of examined works, tile muqarnas decoration of examined works is generally similar to each other. Sometimes new additions are considered at the same ornamentation that was composed by generally same designs. Mostly same designs have been used at tile muqarnas decoration of mihrabs of Sırçalı Madrasa, Sahip Ata Mosque, Sırçalı Masjid and Beyhekim Masjid. The differences are mostly arise from using the different shapes of the same design and additional. Those four works have extremely rich appearance because of different decoration at their muqarnas places. Sadrettin Konevi Mosque and Akşehir Ulu Mosque are among the works of the period with more plane and simple workmanship at mihrabs with tile. There is no any design at muqarnas section of Sadrettin Konevi Mosque. Only tile plates gave colors. Mihrab of Akşehir Ulu Mosque has been decorated with continuously repeating of only a few designs. We think that the mihrabs of Alaaddin Mosque, Tahir and Zühre Masjid, Bulgur Lodge and Hoca Hasan Masjid had tile muqarnas before even if they don?t have now. Because, excavations and examination of those works showed this idea.