Ahmet Mithat Efendi`nin din-bilim ilişkisine dair görüşleri

Abstract

Din ve bilim arasındaki ilişki tarihi bir sürece sahip olmakla birlikte bilhassa bu iki alan arasında genellikle bir çatışma olduğu tezi kabul görmektedir. Tarihsel sürece bakıldığında Orta Çağ?da kilise ile bilim arasında belirgin bir uçurum göze çarpmaktadır. Kilise kendini dinin tek hâkimi olarak görerek, bilimsel gelişmelerin önüne geçmeye çalışmış; buna karşın doğal olarak yapılan her bilimsel çalışma dine, kiliseye karşı olarak algılanmıştır. Ancak tarih içerisinde din-bilim arasındaki ilişki sadece çatışma başlığı altında değil, bağımsızlık ve tamamlayıcılık başlıkları altında da toplanmıştır. Akıl-vahiy, din-bilim karşılaşması olarak kendini gösteren bu ilişkinin bir başka boyutu da bu iki alanın bağımsız olduğu fikridir. Ama böyle bir ayırımın kompartımanlaşmaya neden olacağı kesindir. Bağımsızlık fikri de çatışmanın ortaya çıkardığı zararlı sonuçları ortadan kaldırmamıştır. Din ile bilim kendilerine ayrı yollar çizmişlerdir. Çatışmamak uğruna her iki alanın kendi kabuğuna çekilmesi farklı sorunları da beraberinde getirince, iki alanın birbirini tamamladığı düşüncesi ortaya çıkmıştır.Bu çalışmamızda Ahmet Midhat Efendi'nin Niza-ı İlm u Din adlı eseri bağlamında ve diğer makaleleri eşliğinde din bilim ilişkisi irdelenmiştir. Ahmet Midhat Efendi, hakikati İslam olarak görmüş din ile bilim arasında bir çatışmanın olmadığını ispatlamaya çalışmıştır. Giriş bölümünde din ve bilim kavramları ile bu ikisi arasındaki ilişkiye dair yaklaşımlar belirtilmiştir. Birinci bölümde din bilim ilişkisinin tarihsel süreci ifade edilmiş, ikinci bölümde Ahmet Midhat Efendi'nin din bilim ilişkisine dair görüşleri aktarılıp üçüncü bölümde Hıristiyanlık ve İslam bağlamında Din bilim ilişkisi anlatılmıştır. Çalışmamızda karşılaştırma kavram tahlil, tarih ve analizleri bağlamında din bilim ilişkisi kıritisize edilmiştir.

It is accepted that relation between religion and science has historical period and especially there is usually conflict between these the field. When historical period is examined there were significant differences between science and church in Middle Ages. The church tried to surpass scientific development by regarding himself as only controller of religion and so every scientific study carried out was regarded as opponent to church, naturally.In history connection between religion and history does not only come together under confliction title, but also independent and complement. Another mension of this connection, which shows himself as conflict of brain-divine inspiration and religion-science, is also that these two field are independent. But it is certain that such a differerentation will cause kompartımanism. Independent opinion didn?t eliminate harmful results caused by conflict. Religion and science differentiated their shells brought about different problems, the opinion that two fields comlete each other emerged.In our this study relation between religion and science has been examined in view of Ahmet Midhat Efendi's confliction of religion and science and his other articies. Ahmet Midhat Efendi has thought İslam as truthand tried to demostrate that there isn?n conflict between religion and science. In entrance capture, the terms science and religion and views about these have been determined. İn the fırst capture historical period of relation religion science has been explanied, in the second capture, Ahmet Mithat Efend?s thoughts on science religion connectionhas been conveyed and in the third capture science-religion connection in view of christianity and İslam has been taken place. In our study science-religion has been ariticized in view of comparison, terms, analysis, history?s analysiss.