İnsansız hava aracı (İHA) verilerinin kültürel mirasların belgelenmesinde kullanılabilirliği: Binbir Kilise örneği

Abstract

ÖZETFotogrametri tekniği, yıllardır arkeolojiye dair ölçmelerle tarihi eserlerin dokümantasyonu için kullanılan bir yöntemdir. Günümüzde farklı mühendislik projelerinde fotogrametrik yönteminin kullanıldığı görülmekte olup, son dönemlerde büyük gelişim gösteren ve adından söz ettiren İHA'lar (İnsansız Hava Aracı) da fotogrametrik tekniklerle birlikte kullanılmaktadır. Kültürel miraslar geçmiş ve gelecek kuşakların ortak manevi değerleridir. Tarihi eserlerin doğal dokuya zarar verilmeden dokümantasyonu ve korunması, gelecek nesillere aktarılması için vazgeçilmez unsurlardandır. Yersel fotogrametrik ve klasik mimari belgeleme yöntemleri ile kültürel mirasın dokümantasyonu çalışmaları yapılmakta olup, yersel fotogrametri ulaşılamayan veya tehlikeli olan yapıların, çok yüksek ya da çok alçak binaların ölçümüne imkân vermesiyle büyük avantaj sağlamaktadır. Kültürel miras dokümantasyonunun, İHA'lar yardımıyla fotogrametrik yöntemler kullanılarak yapılması, fotoğraf çekme olanaklarının artması ve dolayısı ile çalışmanın daha kapsamlı, güvenilir ve gerçekçi olmasına olanak sağlamaktadır.Bu çalışma, Karaman ilinin kuzeyinde yer alan ve Hititler döneminde de kutsal bir merkez olarak kabul edilen Karadağ'ın üzerinde Orta Çağ Bizans sanatını yansıtan ve antik dönemde Piskoposluk merkezi olarak kullanıldığı düşünülen Binbir Kilise İHA verileri ile üç farklı yazılım kullanılarak modellenmiştir. İHA ile fotogrametrik teknikler kullanılarak üretilen 3B modeller üzerinde, Agisoft Photoscan Professional yazılımında konum hatasının mxy=±3.01 cm, yükseklik hatasının mz=±3.68 cm, Pix4D mapper Pro yazılımında konum hatasının mxy=±2.26 cm, yükseklik hatasının mz=±1.15 cm ve Visual SFM-Meshlab yazılımında ise konum hatasının mxy=±11.18 cm, yükseklik hatasının mz=±8.11 cm. olduğu görülmüştür. Agisoft Photoscan Professional ve Pix4D mapper Pro yazılımlarının konum ve yükseklik hatalarının BÖHHBÜY açısından kabul edilebilir bir düzeyde olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Fotogrametri, Kültürel Miras, İnsansız Hava Araçları (İHA), 3B model, Binbir Kilise.

ABSTRACTPhotogrammetry technique is a method used for the documentation of historical artifacts with measurements on archaeology for many years. Today, photogrammetric method is used in different engineering projects, and recently, large development and the name of the mentioned UAVs (unmanned aerial vehicle) are also used in conjunction with photogrammetric techniques. Cultural legacies are the common spiritual values of past and future generations. The documentation and preservation of historical monuments without damage to the natural tissue is essential for their transfer to future generations. Local photogrammetric and classical architectural documentation methods and cultural heritage documentation studies are being done, and local photogrammetry provides a great advantage by allowing the measurement of buildings that are inaccessible or dangerous, buildings that are too high or too low. Cultural heritage documentation is made using photogrammetric methods with the help of UAVs, increasing the possibilities for taking pictures and thus enabling the work to be more comprehensive, reliable and realistic.This work is modeled using three different software with a thousand Church UAV data, which reflects medieval Byzantine art over Montenegro, which was in the north of Karaman province and was also considered a sacred center during the Hittites period, and is thought to have been used as a Diocesan Center in antiquity. On 3D models produced using photogrammetric techniques with UAV, position error mxy=±3.01 cm in Agisoft Photoscan Professional software, height error mz=±3.68 cm, position error mxy=±2.26 cm in Pix4D mapper Pro software, height error mz=±1.15 cm and position error mxy=±11.18 cm in Visual SFM-Meshlab software, height error mz= ±8.11 cm. it was seen to be. Agisoft Photoscan Professional and Pix4D mapper Pro software have concluded that location and height errors are acceptable in terms of size.Keywords: Photogrammetry, Cultural Heritage, Unmanned Aerial Vehicles ( UAV), 3D Model, 1001 Church.