Yeni Asur Dönemi`nde Asur Devleti`nin kuzey yayılımı ve bu yayılımın siyasi ve ekonomik nedenleri

Abstract

361 ÖZET: M.Ö. I. binyılda Yakındoğu'nun en büyük siyasi güçlerinden biri olan Asur Devleti, uyguladığı sistemli yayılıra politikaları ile `devletten`, `imparatorluğa` geçişi sağlamıştır. Bulunduğu bölgede dört bir yana yönelik yayılım politikalarının esaslarına göre kendi siyasi ve ekonomik yapılanmasını biçimlendirmiştir. Yeni Asur Devleti, bulunduğu coğrafyanın zor şartlan nedeniyle kuzeyindeki dağlık fakat hammadde ve insan gücü bakımından oldukça zengin kuzey sınırlarına yönelmek zorunda kalmıştır. Devletin `siyasi ve ekonomik etki alanı`nın kuzeyde sınırlarını, Güneydoğu Toros Dağlan ve Zagros Dağlan belirlemektedir. Bu bölge sahip olduğu çeşitli maden ve verimli tarım alanları nedeniyle Yeni Asur Devleti için yaşamsal bir önem taşımaktaydı. Ayrıca bu bölgeden bir çok önemli `ticaret yollan` geçmekteydi. Kuzeydeki yayılım alanlarının sahip olduğu bu özellikler, en erken dönemlerden itibaren bu alanların, Asur Devleti 'nin en önemli yayılım hedefi olmasına neden olmuştur. M.Ö. II. binyıldan itibaren Asur krallarının uyguladığı yayılım esasına dayalı ideolojilerinin en önemli kanıtlan onların bıraktığı yazılı kayıtlar ve görsel nitelikteki kanıtlardır. `Yeni Asur Dönemi'nde Asur Devleti'nin Kuzey Yayılımı ve Bu Yayılımın Siyasi ve Ekonomik Nedenleri` başlıklı tezde, Asur Devleti'nin kuzeyindeki `siyasi ve ekonomik etki alanları`ndaki varlığının yazılı kanıtlar dışında arkeolojik kanıtlarla da ortaya koymaya çalıştık. Genelde Yeni Asur Devleti'nin kuzey yayılımının üç alt bölgede yoğunlaştığı görülmektedir. Söz konusu bu üç alt bölgede Asur Devleti'nin en önemli rakipleri; Urartu Devleti, `Büyük Hitit împaratorluğu`nun yıkılışını izleyen süreçte kurulan ve `Geç Hitit Kent Devletleri` veya `Kuzey Suriye Kent Devletleri` olarak bilinen güçlü bölgesel kent devletleri, Aramiler ve Kuzey İrandaki güçlü bölgesel krallıklar ve prensliklerdi. Görüldüğü gibi Yeni Asur Devleti kendi için yaşamsal öneme sahip kuzeye yönelik yayılım seferlerinde oldukça güçlü rakiplerle karşı karşıya kalmıştır.

362 ABSTRACT Neo Assyrian State which was one of the most important political power in the Near East in first millenium B.C. was able to reach from being a state to empire with the sistematic expansion policies. It formed its political and economical structure by using the basic of this policy which let the state expand, its border to all directions in that region. The northern mountain border was vital for Neo Assyrian State because of geographical conditions which caused the state to import unrefined material and human power. Southeastern Taurus and Zagros mountains formed Neo Assyrian State's political - economic expansion area's nuteral northern border. This region is very important source for Assyrian State since it contains agricultural fertile areas and various mineral. Another fact that shows the region's importance is that it is placed on the area which lots of trade roads pass through. This considerable characteristic of mountainous nortern border became Neo Assyrian State's most important target of its expansion policy after the early periods. The most important evidence of the expansive ideology which Assyrian kings used after the second millenium B.C. is the inscriptions which still exist and visiual reliefs. In this thessis with the title ` The northern expansion of the Assyrian State in Neo Assyrian Period and the economic and political reasons of this expansion`, the political and cultural existence of Assyrian in political - economic expansion area of Assyrian State's northern border is tried to be mantioned through archealogical evidence and inscriptions. In general Neo Assyrian State's expansion towards its northern is concantrated in three sub - regions. Various regional powers and the state against Assyrian State in this three sub - regions are Urartian State - the powerfull Late Hittite States, appeared during the period after the collapse of Hittite Empire - Arameans and the powerfull regional kingdoms and principal existed in Northern Iran. The vital importance of the sistematic expansion campaigns towards northern part of Assyrian State is obvious as it always had to be against its powerfull rivals.