Lydia seramiğindeki yabancı etkiler

Abstract

318 ÖZET Lydia seramiği konusunda, buluntu durumu ve buluntu sayısı açısından, en zengin ve en iyi bilgi Sardis'de ele geçen yerli seramikler üzerinden elde edilmektedir. Diğer Lydia merkezlerinde seramik üretimin olup olmadığım gösterecek yeterli derecede buluntu yoktur. Var olan buluntular üzerinde ise yeterli derecede araştırma yapılmamıştır. Bu araştırma Sardis kazı buluntuları esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte, Daskyleion, Gordion, Ephesos ve Alaşehir gibi diğer merkezlerde ele geçen ve Sardis seramikleriyle homojen özellikler gösteren seramikler de göz önünde bulundurulmuştur. İncelemeye alman seramikler arasında monokrom, antropomorfik zoomorfik kaplar ile Doğu Yunan Yaban Keçisi Stili geleneğinde yapılan `Sardis Yaban Keçisi Stili`, `Erken Fikellura` ve Ephesos Grubu seramikler kapsam dışı bırakılmıştır. Araştırma boyalı Lydia seramiğinde uygulanan altı temel boyama tekniği yer almaktadır: `Black-on-Red`, Bikrom, Beyaz Zemin Üzerine Koyu Renk Boyalı, Mermer Taklidi, Damarlı boyama ve Koyu Zemin Üzerine Ek Beyaz Boyalı. Lydia seramiğinde gözlenen yabancı etkilerin belirlenmesinden önce, neyin yerli olduğunun belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaç doğrultusunda, her boyama tekniğinin boyama tekniği özellikleri, kullanılan formlar ve bu formlardaki bezeme sistemleri ve bezeme elemanları, ayrıca kullanım dönemleri saptanmaya çalışılmıştır. Sardis'de yapılan kazılar sonucunda elde edilen bulgular, yerel olarak üretilmiş boyalı seramik geleneği hakkındaki en aydınlatıcı bilgi 7. ve 6. yüzyıllardaki tabakalardan elde edildiğini gösterir. Bu zaman dilimi Mermnadlar sülalesinin hüküm sürdüğü Lydia Krallığı dönemine denk gelmektedir (başlangıç Kral Gyges, ca. 680 - bitiş Kral Kroisos, 547/6). Bu döneme ait yerli seramikler üzerinde çoğunlukla Doğu Yunan merkezlerinden gelen etkiler söz konusudur. Bu etkiler gerek belli bir seramik sınıfı ya da stili direk adapte etmek yoluyla (örneğin, Kuşlu Kase, îonia Kasesi ve Dalgalı Çizgi Bezemeli Amphora/Hydria), gerekse de bazı form tipleri, bezeme sistemleri ve bezeme elemanlarının yerli zevke göre uyarlanması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. 7. ve 6. yüzyıllarda Doğu Yunan etkisinden başka, çağdaş Phryg ve Korinth seramiği etkileri ve bir gelenek olarak devamlılık gösteren Yunan Subprotogeometrik dönem etkileri de, Doğu Yunan etkilerine göre daha az da olsa, varlığım göstermektedirler. Etki veren bu yabancı merkezlerin yanısıra, bünyesinde Doğu Yunan ve Kıbns-Kilikia etkileri taşıyan çağdaş Anadolu seramik koinesi ile bir paylaşım da söz konusudur (örneğin, `Linear Black-on-Red`). Mermnadlar döneminin öncesine(Heraklidler süldesinin hüküm sürdüğü Lydia Krallığı) ve sonrasına (Akhaemenid dönemi) ait yerli boyalı seramik geleneği hakkında çok fazla aydınlatıcı bilgi bulunmamaktadır. Bronzlar Evi (House of Bronzes) ve Kayalık Paktolos (Pactolus Cliff) sektörlerindeki erken tabakalarda ele geçen seramikler, Sardis'de 9. ve 8. yüzyıllarda `Black-on-Red`, 8. yüzyılda da Bikrom tekniklerinin kullanıldığım göstermektedir. 8. yüzyılda Phryg seramiği ile olan benzerlikler söz konusudur. 8. yüzyılın ortalarından itibaren Kıta Yunanistan ve Yunan adaları ile ticari ilişkilerin artması, yerli seramikte gözlenen Yunan etkilerine bir neden oluşturmuş olabilir. Mermnadlar sülalesinin yaklaşık 6. yüzyılın ortalarında sona ermesinden sonra, Sardis'deki yerli boyalı seramik, geleneğim eskisine kıyasla daha basit bir süsleme anlayışıyla bir süre daha devam ettirmiştir. Bununla birlikte, bazı seramik sınıflarının (örneğin Dalgalı Çizgi Bezemeli Amphora/Hydria), bazı bezeme sistemlerinin (örneğin, omuzu damla motifli kaplı kaplar) ve bazı boyama tekniklerinin (örneğin, Damarlı boyama) varlıklarım Hellenistik devrin başlarına kadar devam ettirdikleri gözlenmektedir.

319 ABSTRACT The richest information on Lydian pottery is best obtained from the pottery found at Sardis. The evidence is not sufficient to suggest other Lydian centers that produced pottery. On the other hand, the relevant pottery from other Lydian centers has not been studied fully. The results presented here are achieved on the basis of local painted pottery from Sardis. Moreover, the pottery from Daskyleion, Gordion, Alaşehir and Ephesos which look homogeneous with the pottery type found at Sardis, have been been also taken into consideration. Monochrome ware, anthropomorphic ware, zoomorphic ware, and pottery styles and classes that bear Eastern Wild Goat Style tradition, i. e., the Sardis Wild Goat Style, the so- called Early Fikellura and the Ephesian Ware, have been excluded. Six principle painting techniques are included here: Black-on-Red, Bichrome, Streaked, Marbling, added white-on- dark, and dark painted pottery on white slip. The question of what is local must be answered prior to the determination of the foreign influences. With this objective in mind, technical aspects, shapes, decoration systems, decoration elements and the period of usage of each painted technique mentioned above, have been also examined. Lydian painted pottery at Sardis is best attested in the levels of the 7th and the 6th centuries B.C. This time period coincides with the rule of Lydian Kingdom by the Mermnad Dynasty (which began in the reign of Gyges and ca. 680, terminated in the reign of Croesos, 547/6 ). The pottery from this time period shows influences mainly from Eastern Greek centers. These influences could be interpreted as both imitations of certain classes or styles (e. g. Bird Bowls, Ionian Bowls and Wave-line Amphora/Hydria) and adaptations of some shape types, decoration systems and decoration elements to fit the local taste. Besides Eastern Greek influences in the 7th and the 6th centuries, contemporary Phrygian and Corinthian influences, and Greek Subprotogeometric elements, as a continuos tradition, are also observed, but evidently less when compared to those coming from Eastern Greek centers. In this time period, there is also a certain amount of sharing with the contemporary Anatolian pottery koine which show borrowings from both the Eastern Greek and the Cypriot-Cilician syntax (e. g. `Linear Black-on-Red`). There isn't enough evidence at Sardis for Lydian painted pottery in the levels pre- and post-dating the rule of the Mermnad kings, i. e. the reigns of the Heraclids' and of Achaemenians respectively. The local pottery discovered during the excavations carried out at sectors `House of Bronzes` and `Pactolus Cliff' indicates that Black-on-Red was the principle technique in the 9th and 8th centuries and that Bichrome was used together with Black-on-Red in the 8th century. The Phrygian influence, especially on White Bichrome, is observed in the 8th century. Imports from mainland Greece and the islands must have played an important role in the transmission of some elements to the Lydian painted pottery. As for the continuity of the local painted pottery tradition in the Achaemenian period, it seems likely that the tradition lasted for a short while but with a less density in decoration or with no decoration, except plain painting. Moreover, some certain pottery classes (e. g. Wave-line Amphora/Hydria), some decoration systems (e. g. closed vessels with petals on the shoulder) and some painting techniques (e. g. Streaked) continued their existence even into the early part of the Hellenistic period.