Gölhisar Ovası ve yakın çevresinde fiziki coğrafya araştırmaları

Abstract

TÜRKÇE ABSTRACT Gölhisar ovası ve yakın çevresi olarak sınırlandırılan araştırma alanımız, Güneybatı Anadolu'da, Acıpayamdan Eşen çayı depresyonu'na kadar devam eden, kuzey-güney yönlü havza zonunun bir bölümünü oluşturmaktadır. Etrafi dağ, tepe ve platolarla çevrili olan Gölhisar depresyonunun güneydoğu kesiminde bir göl bulunmaktadır. Paleozoik yaşlı mermer ve şistler, Mesozoik yaşlı serpantinit ve şeyller, Neojen yaşlı konglomera, kumtaşı ve kireçtaşları araştırma alanımızın başlıca yapısal birimlerini oluşturmaktadır. Ova tabanında, Kuaterner yaşlı alüvyal ve kolüvyal dolgular bulunmaktadır. Araştırma alanının jeomorfolojisini yapısal özellikler, Mesozoikten bu yana meydana gelen tektonik hareketler ve dış süreçler şekillendirmiştir. Özellikle Neotektonik hareketler Gölhisar depresyonu ile bu depresyonu çevreleyen yüksek reliefi oluşturmuştur. Araştırma alanımız, makroklima tipi olarak, Akdeniz ikliminin sınırlan içersinde olmasına rağmen, alanın konumu, yükseltisi, yerşekillerinin doğrultusu gibi nedenlerle bazı farklılıklar göstermektedir. Sıcaklık, yağış ve rüzgar özellikleriyle, alanda Akdeniz iklimi rejimi egemen olmakla birlikte, İçbatı Anadolu'nun yankurak karasal ikliminin etkileri de görülmektedir. Araştırma alanından geçen en büyük akarsu Dalaman çayı olup, çevrenin sulan bu çay aracılığıyla denize ulaştırılmaktadır. Alanın yüzey sularını toplayan derelerin çoğu mevsimlik akış gösteren sel rejimli akarsular özelliği taşımaktadır. Alanda toprak oluşumu üzerinde iklim koşullan ve anakayanın da etkisi olduğu görülmektedir. Nitekim zonal toprak grubundan olan, Kireçsiz Kahverengi Orman Topraklan, Kestane Renkli Topraklar ve Kırmızı Akdeniz Topraklanılın yanısıra, alanda Kahverengi Orman Topraklanyla temsil edilen intrazonal topraklar da geniş yer kaplamaktadır. Depresyon tabanında ise alüvyal ve kolüvyal dolgular bulunmaktadır. Bitki örtüsünün dağılışı üzerinde ise relief, iklim, toprak, yükselti, bakı gibi faktörlerin etkili olduğu görülmektedir. Alanda, kızılcam, karaçam ve meşelerden oluşan orman formasyonunun yanısıra, yağışın daha az düştüğü ve insan tahriplerinin etkili olduğu kesimlerde çalı formasyonu baskın durumdadır. Çalıların da ortadan kalktığı yerlerde ise ot toplulukları görülür.

İNGİLİZCE ABSTRAKT The study area, restricted as `Gölhisar plain and its surroundings` located in southwestern part of Anatolia and occupies a part of the tektonic depressions zone extended from Acıpayam to the Eşen river basin. Gölhisar plain is a tectonic depression and surrounded by high mountains, hills and plateaus, and there is a lake in the southeastern part of the depression. Paleozoic marble and schist, Mesozoic serpantine and shale, Neogene conglomarete, sandstone and limestone are the main structural units of the study area. Alluvial and kolluvial material are filled in the base of the depression. Geomorphological features of the are formed by the tektonic movements and the external processes that become active from Mesozoic period to Holocen age. Gölhisar plain and its surroundings (high relief) are particularly formed by the Neotectonic movements. The Mediterranean climatic conditions are dominant in the study area, and the climatic elements effected by teh location of the area and features and direction of the relief and due to those properties could be realized some differences in the climatical conditions. In other words, the Mediterrranean climatic regime is dominant in the study area, but the temperature, precipitation and winds directions are effected by the continental and semi-arid climatic conditions of the western part of central Anatolia region. The Dalaman stream runs through the area and collects the surface water and transports to the sea. Most of the other streams in the area are seasonal and show torrential regime. In the study area, the climatic coditins and parent materials are effective on the soil formation. The following great soil groups are determined in the area: Brown Forest soils and alluvial soils in the base of Gölhisar depression. The distribution of the vegetation formations effected by the relief forms, climatic elements, soil types, altitude and exposition factors. Pinus brutia, Pinus nigra and some Quercus specieses formed the vegetation communities. Shrubs and wild grass are dominant on the places distructed by the human beings and overgrazing in the area.