Türkiye`de araştırmacı gazetecilik ve sorunları

Abstract

ÖZET Giderek kitleselleşen ve görselleşen basınının, toplumsal dönüşüm süreci içinde nasıl bir rol ve işlev üstlendiği sorusu, bir dizi siyasal, kültürel ve ekonomik çözümleme gerekliliğini de beraberinde getirmektedir. Kitle iletişim araçlarının ve bu araçlarda faaliyet gösteren gazetecilerin toplumsal rolüne ilişkin tartışmalar genellikle haber ve habercilik işlevinin önemi ile birlikte ele alınmaktadır. Günümüzde teknolojik ve kültürel alanlarda yaşanan değişimle birlikte, haberdeki `gerçeklik` olgusunun yerini alan eğlenceye ve magazine dayalı sansasyonel bilgilerin sorgulanması da zorunlu olmaktadır. Basın, Türkiye'de de en çok konuşulan, tartışılan konulardan birini oluşturmakta ve daha da önemlisi basının saygınlığını kaybettiğinden söz edilmektedir Gazeteciliğin kamu yararını dikkate alarak yaptığı haberlerde araştırma büyük yer tutmaktadır. Çünkü toplum, her gün kendisinin bulunduğu ortamın, edindiği tecrübelerin dışına çıkarak gerçekleri ya da günlük yaşamından çok uzak kurguları gösterme ve bilgilendirme hakkını özellikle araştırmacı gazetecilere vermektedir. Bu bağlamda, araştırmacı gazeteci, sadece olayları sunan kişi değil, olayların gerisinde araştırılmayı bekleyen gerçekleri topluma aktaran ve bunun sorumluluğunu taşıyan kişi olarak öne çıkmaktadır. Ancak, başta televizyon olmak üzere diğer haber kaynaklarının ortaya çıkışı ve bu alanda teknolojilerin çok yüksek maliyetlerle kurulması kısaca, serbest piyasa ekonomisi ilkelerinin geçerli olduğu medya sisteminde çalışma alanı bulan gazetecinin, araştırmacı gazeteci ruhunu ve sosyal sorumluluk anlayışını ciddi olarak zedelemektedir. Günümüz insanının toplumsal sorunları kavrama ve bu sorunlara yönelik harekete geçmede araştırmacı gazetecilere bağımlılığı gün geçtikçe artmaktadır. Paradoks olarak da, medyada araştırmacı gazetecilik örnekleriolarak sunulan haberlerin içeriğinin, bilgilendirmeden çok magazinleştirildiği ya da şiddet ağırlıklı olduğu gözlenmektedir. Medya kuruluşlarının büyük bir kısmı, son yıllarda, çok çeşitli sektörlerde faaliyet göstererek büyüyen bir yapının içinde yer almaya başlamıştır. Medyanın mülkiyet yapısındaki bu değişimin sonuçlarından birisi, medyanın bağlı olduğu kurum ve kişilerin faaliyetlerini araştırmaktan ve eleştirmekten kaçınması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Buradan hareketle, araştırmacı gazetecilerin söylemi olan `gerçekleri aktarmak` ya da `kamu gözcülüğü` sorumluluğunu, serbest pazarı dikkate almadan algılamanın büyük bir yanılgı olacağını söylemek mümkündür.

ABSTRACT The social transformation process in press brings the question of what kind of role and function is going to be performed, and this issue brings the necessity of political, culturel and economic analization. The Turkish press, which is getting more massed and visualized, has been one of the widely discussed matters in Turkey, and furthermore it's mentioned that the press has been loosing its esteem. The discussions about the role of mass media and the social role of journalists in those media is usually taken into consideration with news and with the importance of the function of newsreporting. Nowadays, with the change process in technological and cultural field, it's needed to examine the sansational information in news which depends on entertainment and magazine rather than the concept of `reality`. The research in news reporting where the news is for public use occupies a large place. Because the public gives the right of telling realities or the rights of showing finctional news espesially to the investigative journalists as well as the right of being informed. So, inthis case, the investigative journalist is accepted as a person not only presenting the events but also passing the realities behind the events which should be examined and the person who is in charge of this function. However, the appearance of television and other news media and the high cost of technologies in this field leads the journalist to take part in a media system where the rule of open market economy is valid. Herefore.the investigative jornalists'mission and the perceptiveness social responsibility are seriously damaged. Nowadys, the public depends more on the investigative jornalists in order to comprehend the social problems and take actions against them. Paradoxially, it is observed that the news content which is presented as aproduct of investigative journalism is, in fact, either magazine-oriented or violence oriented rather than being information-oriented. The possession structure in media world has changed a lot during the last years, and media organizations turned to be a part of industrial capital. One of the result ofthis possession process for media is to avoid them selves investigating and criticizing the activities of some holdings that they are engaged with. In this context, it is impossible to think the responsibilities of investigative journalist such as `reflecting realities` or being `public observer` without not taking the conditions of free market into considerations.