Koblandı Batır Destanı ile Dede Korkut arasındaki ilişkiler

Abstract

ÖZET Kazak halkının tarihi kadar eski olan edebiyatı geçmişten günümüze gelen bir miras özelliği taşımaktadır. Yazının olmadığı çağlarda kopuz eşliğinde söylenilen mısralarda meydana gelen bu edebiyat Kazak tarihinden pek çok unsuru bünyesinde barındırmış. Türk boylarının hemen hepsinin canlarını bezdiren Kalmuk akınları bütün anlatı türküleriyle birlikte destanlarında yerini almıştır. Nitekim Er Targm, Alpamış Batır, Kambar Batır başta olmak üzere Koblandı Batır' da da gördüğümüz bu husus, destanın Orta Asya* nın geniş coğrafyasına yayılmış olmasını sağlayan sebeplerden sadece birtanesidir. `Koblandı Batır Destanı ile Dede Korkut Arasındaki İlişkiler` adlı tezimizin giriş bölümü Kazak epik geleneği ve bu gelenekte j ir avların yeri ve önemi yanında Kazak Destanları ve Koblandı Batır üzerinde yapılan çalışmaların tamtımı şeklindedir. Birinci bölümde Koblandı Batır Destanı' nın__yjU32ant-laTlhın tanıtımı yanında bunlar üzerinde yapılan çalışmalar belirtilmiş, söz konusu varyantlar ise iki versiyon halinde değerlendirilmiştir. İkinci bölümde destandaki tarihi tabakalar ile vakadaki olayların geçtiği coğrafya ortaya konulmaya çalışılmış, ayrıca yerli ve yabancı araştırmacıların bu konudaki çalışmalarından da söz edilmiştir. Üçüncü bölümde destanın asıl kahramanı Koblandı ile ikinci derecedeki kahramanları olan Kazan, Karaman, Alşağır, Şoşayhan' in sosyal, psikolojik ve fiziki özellikleri belirtilmiş, bu özellikleri doğuran sebeplere değinilmiştir. Dördüncü bölümde Dede Korkut ile Koblandı Batır arasındaki ilişkiler tespit edildikten sonra her iki anlatının epizotlarının ve motiflerinin dünkü ve bugünkü durumlarının mukayesiyle bu ilişkiler gözler önüne serilmiştir. Ayrıca Marabay - Mergenbay varyantının transkripli metni ve Türkiye Türkçesi' ne aktarılmış metninden sonra bibliyografya ve kısa sözlük verilmiştir. 404

ABSTRACT THE Kazakh literature, which is as old the Kazakh history, has been accepted as a passed down national treasure. When the writing was not yet available for or used by the Kazakh Turks in the ancient and medievel times, the Kazakh literature was developed and evolved in the epic poetry of Kazakh jiravs who sung their poetry with the accomponiment of a musical instrument called kopuz. The Jiravs creations included many historical events and incidents. As it is the case with the epics of the other Turkish people in Central Asia, the epics of Kazakhs talks about relentless raids of the Kalmuks who were seen as a common enemy of all Turkic people in Central Asia. The Kalmuks and their pillaging of the Kazakh setters in the steppes are mentioned in a number of epic stories such as Er Targın, Alpamış Batır, Kambar Batir and Koblandı Batir. One of the reasons for the epic story of Koblandı Batır1 s be comming a well - known in Central Asia is its inclusion of common every. In this dissertation, I have analized number on aspects of the epic story Koblandı Batır, and also compared its aspects to the stories in the Book of Dede Korkut. As harefore it is titled as `The relations Between the Epic Story of Koblandı Batır and the Book of the Dede Korkut.` In my introduction, I have provided information on the Kazakh epic tradition, the pluce and importance of the `jirav` for the development of the Kazakh epic tradition, and also the wast important studies on the Kazakh epics and the Koblandı Batir. The first chapter of my study introduces the Kazakh variants of Koblandı Batir, and the studies on those variants. The first chapter is concluded with a classification of the variants within two groups. In the second chapter, I have tried to determine the historical and geographical elements of the epic, and also summaried the native and foreign scholars' discussions on these issuses. The this chapter of my dissertation deals with aspets of the main antagonits of the epic; Koblandı Batır, and also the secondry the physical and sosia-physicological aspects of those figures and also pointed out the reasons for those aspects of the figures. In the fourth chapter, I have tried to establish the relations between the epic story of Koblandı Batır and the stories in the Book of Dede Korkut. In order to do that I have compared the episodes and motifs of the Koblandı Batır and the episodes and motifs of the stories in the Book of Dede Korkut. I have concluded the dissertation with the Turkish translations of the two well - known variants of Koblandı Batir; Marabay and Mergenbay variants. My dissetation also mcludy a bibliograph of work cited, and an short dictionary in the transluted texts. 405