Erali ve Şirali Destanı (2 cilt)

Abstract

İnsanlığın yarattığı ilk edebî türlerden olan destanların, içinde yaratıldıkları kültür için en önemli yönü, o kültürün ortak yaratıcılık dehasının bir ürünü olmasıdır. Türk anlatı geleneğinde özel bir yere sahip olan destanlar, Türk insanının maddî ve manevî zenginliklerini, folklor değerlerini, duygu ve kabiliyetlerini dile getirir. Bu bakımdan destanlarımızı `Millî Kültür Hazinelerimiz` olarak nitelendirmek doğru olur. Tezimizin konusu olan `Erali ve Şirali` destanın da içinde bulunduğu Özbek destanları, Türk Destan Geleneği 'nde büyük bir yere sahiptir. Bu destan geleneği, günümüzde bile canlılığını korumakta olup. Özbek destan anlatıcıları olan bahşılar Özbekistan'ın bazı bölgelerinde halk arasında destanları hâlâ anlatmaya devam etmektedir. Türk destan geleneğinin tüm yönleriyle araştırılarak gün ışığına çıkarılması açısından Özbek destanları üzerine yapılacak olan araştırmalar büyük bir öneme sahiptir. Tezimizin giriş bölümünde. Özbekistan'daki destan anlayışı ve tarifleri üzerinde durulmuştur. Giriş bölümünden sonra, I. bölümde Özbek destanları üzerine günümüze kadar yapılmış olan metin derlemeleriyle beraber bilimsel araştırmaların listesi verilmiştir. II. Bölümde ise, Özbek destan geleneği. Bahşılık sanatı, Özbek destan mektepleri vb. konular ayrıntılı olarak işlenmiştir. Tezimizin III. Bölümde, Erali ve Şirali Destanı'nın dil ve şekil özellikleri özerinde durularak, bu destan ile Anadolu Türk Halk Hikâyelerinin motif ve epizot yönünden mukayeseli bir karşılaştırması yapılmıştır. Son bölüm olan IV. bölümde, Erali ve Şirali Destanı'nın transkribe edilmiş metni ve bu metnin Türkiye Türkçesi'ne aktarılmış şekli verilmiştir.

As one of the literary creations of human being epic stories are very important for the society in which they have been created because the epic stories have been accepted as Common heritage and treasure of the society. The epic stories have had a special place within Turkic narrative traditions. They represent and talk about material culture, moral values, various aspects of folk tradition, world view and the artistic skills of Turkic people. Therefore, they can be regarded as the `National Cultural Treasures`. The Uzbek epic tradition which also includes my subject matter Erali and Şirali has aspecial place within the Turkic epic traditions. The Uzbek oral epic tradition is very much alive even in present, and as the narrators and singers of the Uzbek epics the bahsis are still narrating and singing the epic stories in various regions of contemporary Uzbekistan. To be able to shed light on all the aspects of Turkic epic traditions and epic creations it is very important to have complete analyses of the Uzbek epic creations. For that the studies carried on the Uzbek epics are vital. The front matter of my study includes a foreword and introduction. A detailed information on the Uzbek epic tradition and the definitions of various narratives by scholars are provided in the introduction. The first chapter provides a list of collected text from the Uzbek oral epic tradition, and also studies on the text. The secont chapter supplies a detailed information on the Uzbek epic tradition, the art of bahsi, and the Uzbek epic singers schools. The third chapter deals with the linguistic and structural aspects of the epic story of Erali and Şirali. İt also includes a comparison between the motifs and episodes of Erali and Şirali and the motifs and episodes of the Anatolian Turkish minstrel stories. The fourth and the last chapter of the study consist of the text with transcription signs and the contemporary Turkish translation of the epic story of Erali and Şirali.