Batı Anadolu Erken Tunç Çağı`nda mutfak kültürü açısından ocak ve fırınlar

Abstract

İnsanoğlu için ne derece önemli olduğu bu çalışmanın içinde tartışılan ocaklar ve fırınlar Batı Anadolu'da çok eski çağlardan beri evlerde var olan mimari öğelerdir. Bu çalışma içinde; inceleme alanı ve zamanı olarak alınmış bulunan Batı Anadolu ve ETÇ konularında yapılan coğrafi ve kronolojik açıklamalardan sonra ateş ve ocak kavramları antropolojik ve etimolojik açıdan incelenmiş, pişirmenin kültür tarihi içindeki yeri ve önemi tartışılmıştır. Bölgedeki kazısı yapılan höyüklerin ETÇ katlarında ortaya çıkarılan ocak ve fırınların yerleşim yerlerine göre bir dökümü yapıldıktan sonra teknik açıdan bu ocak ve fırınların değerlendirmesine geçilmiştir. Değerlendirme sırasında bu mimari elemanların, sözü edilen dönemde çevredeki diğer kültürlerdekilerle, özellikle Trakya ve Ege Adalarındaki kültürlerle karşılaştırılması da yapılmıştır. Sonuç olarak Batı Anadolu ETÇ yerleşimlerde ortaya çıkarılan fırınların ETÇ kronolojisini oluşturmada keramik, mimari ve küçük buluntu gibi kriterlerin yanında ve onlarla birlikte bir kriter olarak alınması önerilmektedir. Bu çalışma sırasında, çalışma alanı ve zaman dilimi olarak Batı Anadolu ve ETÇ'nın seçilmesinin getirdiği kısıtlayıcılıktan da zaman zaman uzaklaşılmış ve besinleri pişirmek için insanoğlunun kullandığı yöntemlerin kültür tarihi açısından yararlarını saptamak temel amaçlardan biri olmuştur. Ancak; günümüzde interdisipliner çalışmalar sayesinde özellikle sosyal bilimlerde, bilimler arası sınırlar kalktığından ya da daha yumuşatarak söyleyecek olursak, bilim dalları arasındaki geçişlilik çoğaldığından, diğer sosyal bilim dallarının terminolojisinden de yararlanılmıştır. Araştırma konusu olarak seçilen ocak ve fırınlar kült amaçlı olmayıp, özellikle yemek pişirmede kullanılanlar olduğu için, yemek yapmanın kültür tarihi içindeki yeri ile ilgili bir bölüm de çalışmada yer almaktadır. Ocak ve fırınların kültür tarihi açısından kazandığı önem ise bu çalışma içinde kentleşme kavramının incelenmesinde karşılığını bulmuştur.

Hearths and ovens are the main component of the houses since the beginning of the settled life in Western Anatolia and elsewhere. This research is focussed on the hearths and ovens discovered in Early Bronze Age settlements in the Western Anatolia. Only the hearths and ovens which had been used for cooking purpose are included. Their construction technique and material, their shape and their geographical differences from one region to another and the possible relations with other regions are the scope of this thesis. Before the analysis of the EBA hearths and ovens, chronological sequences of the Western Anatolia have been outlined in the First chapter. This is fallowed by the ethymological and anthropological explanations of the fire and hearth concepts. Furthermore, here, the importance of the `cooking` in human history is also discussed. The detail assesment of the hearths and ovens in terms of construction technique, material and shape has been made in the Third chapter. Statistical works are also included. To sum up this research shows that the ovens and hearths can also be used as an important criteria for the definition of the cultural behaviour. Specifically ovens are essantial elements, as much as pottery and other objects, in establishing the chronological sequences in Western Anatolia.