Ergenlikte risk alma davranışlarının incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu araştırmanın amacı ergen risk alma davranışları ile akran, aile ve okul yaşantısıyla ilgili özelliklerin ilişkisini incelemekir. Araştırmada İzmir'de yaşayan 12-18 yaş arası okula devam eden 1206 ergenle çalışılmıştır. Bu araştırmada Kaner (2000) tarafindan geliştirilen Kuraldışı Davranış ölçeği, Akran Sapması ölçeği, Akran İlişkileri ölçeği ile birlikte Robin (1990) tarafindan geliştirilen ve Eryûksel (1996) tarafindan geçerlilik güvenirlilik çalışması yapılan ABEİE/Ana- Baba Ergen İlişkileri Envanteri (PARQ) kuUanılmışur. Araştırmanın sonucunda sosyo-ekonomik düzey, anne-baba eğitimi, kardeş sayısı ve annenin çalışması değişkeni ile risk alma davranışları arasında ilişki bulunmuştur. Sosyo-ekonomik düzey ve anne-baba eğitimi arttıkça risk alma davranışı artmaktadır. Çalışan anneye ve az kardeşe sahip olan ergenler de daha çok risk alma davranışı gerçekleştirmektedirler. Bu dört değişkenin birbiri ile ilişkili olduğu düşünülmüştür. Anne-baba eğitimi yükseldikçe sosyo-ekonomik düzey yükselir, çocuk sayısı azalır ve kadınların çalışma oram arter. Araıe-baba eğitiminin bu özellikleri etkilediği ve tüm bu özelliklerin de anne-babalann çocuğu toplumsallaştırma tarzlarım ve çocuğu izleme ve denetleme biçimlerini farklılaştıracağı düşünülmüştür. Çalışan ergenlerin risk alma puanlarının çalışmayan ergenlerin risk alma puanlarından fazla olması yukarıdaki bulguya terstir. Ancak benzer şekilde; çalışan ergenin de anne- baba denetiminden uzak kaldığı düşünülmüştür. Ayrıca çalışan ergenin işyerindeki rol modelleri ve maruz kaldığı istismar da risk alma davranışlarının artmasına neden olabilecektir.Araştırmada erkeklerin kızlardan; büyüklerin küçüklerden daha fâzla risk alma davranışı gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca ailede yaşanan şiddet, ailede sık alkol kullanan ve sabıkası olan bireylerin bulunması da risk alma davranışları ile ilişkili bulunmuştur. Aile ilişkilerinde yüksek çatışma bildirenlerin Risk Alma Davranışı puanları da bildirmeyenlere kıyasla yüksektir. Akran ilişkilerinin zayıf olduğunu ve arkadaşlarının çok fazla risk aldığını belirten gruplar daha çok risk alma davranışı göstermektedirler. Bu bulgular sosyal öğrenme ve Sosyal Kontrol Kuramları çerçevesinde tartışılmıştır.

SUMMARY The purpose of this study investigate the relationships between the risk taking behavior of adolescents and their school life, family and peer relationships the research has been conducted on 1206, 12-18 year old adolescents. For the above aim the researcher used Atypical Behavior Scale, Peer Relationship Scale, Deviant Behavior of Peers Scale developed by Kaner (2000) and Parent Adolescent Relationship Questionnaire (PARQ) developed by Robin (1990). Findings indicate mat there is a relationship between the risk taking behavior and socio economic level, parent education, number of siblings and working mother. As the socio economic level and parents' educational level increases the risk taking behavior increases. Youth who's mothers work and who have less number of siblings engage in more risk taking behavior. These four variables seen related. Thus, as level of parent's education increases socio-economic level increases, number of children degrees of percentage of workingwomen increase. Therefore it is thought that, parents educational level influences the style of parenting and degree of parental control. Risk taking points of working adolescents being higher than non-working adolescents seems contrary to above findings. However this finding can be explained by less parental control, workplace abuse and negative role models in the workplace. Research findings indicate mat male more than female and older age group more man younger group engage in more risk taking behavior. It has also seen that variables like family violence, alcohol abuse and delinquency in the family are correlated with risk taking behavior.Adolescents who have score family problems score have risk-taking behavior. Adolescents whose friends engage in risk taking behavior and who have weak ties with their peers score have risk taking behavior. The above findings were discussed in relation to Social Control and Social Learning Theories.