İrade meselesi bağlamında Nurettin Topçu`nun Henri Bergson`a yönelik eleştirileri

Abstract

ÖZETBu tez, irade ve özgürlük bağlamında Nurettin Topçu'nun Bergson'a yönelik eleştirilerinin analizini hedeflemektedir. Bu amaçla çalışmamızın birinci bölümünde Bergson'un özgürlük düşüncesini inceliyoruz. Fakat Bergson'un özgürlük düşüncesi onun mekân ve zaman düşüncesine dayanmaktadır. Bu nedenle öncelikle Bergson'un mekân ve zaman düşüncesine odaklanıyor ve bu bağlamda onun özgürlük düşüncesiyle özgür irade ve determinizm eleştirisini analiz etmeye çalışıyoruz.Sonraki aşamada ise Bergson'un özgürlük düşüncesine yönelik Nurettin Topçu'nun eleştirilerini iki kısımda inceliyoruz. Birinci kısım indeterminizmden hareketle özgürlüğün savunulamayacağına ilişkindir. Bu kısımda Topçu'nun eleştirilerini üç aşamada analiz ediyoruz: Birinci aşamada `benlik` konusuyla ilgili eleştirileri, ikinci aşamada imkân, niyet ve seçim konularıyla ilgili eleştirileri, üçüncü aşamada ise `yaratıcılık` konusuyla ilgili eleştirileri ele alıyoruz. İkinci kısım ise determinizm olmaksızın özgürlüğün savunulamayacağına ilişkindir. Bu çerçevede Topçu'nun determinizm anlayışını, onun deterministlere ve Bergson'a yönelik eleştirilerini inceliyoruz. Son olarak Topçu'nun kendi yaratıcılık düşüncesine odaklanarak onun özgürlük, yaratıcılık ve determinizm arasında kurmaya çalıştığı uzlaşımı açıklamaya gayret ediyoruz. Anahtar kelimeler: Özgürlük, iradenin özgürlüğü, determinizm, indeterminizm, yaratıcılık, benlik, niyet, imkân, mekân, zaman, süre.

ABSTRACTThis thesis aims to make an analysis Nurettin Topçu's criticisms of Bergson in the context of will and freedom. For this reason we examine Bergson's theory of freedom in the first chapter.But because of Bergson's theory of freedom is derived from his thought on time and space. Therefore we firstly focus on time and space in his philosophy. We try to make an analysis Bergson's theory of freedom and his criticisms of free will and determinism.And after that we examined Nurettin Topçu's criticisms of Bergson's thought on the freedom in two parts.The first part is about the indefensibility of freedom tought that derived from indeterminism. This part we analyse Topçu's criticisms in three steps: We examine in the first step `self`, in the second step the criticisms of some notions as possibility, intention and choice and in third step the criticisms of `creativity.` The second part is about indefensibility of freedom without determinism. In this context we examine Topçu's thought on the determinism, his criticisim of determinism and Bergson. Finally by focusing on Topçu's thought on the creativity we try to explain his efforts to ensure harmony between freedom and creativity and determinism.Keywords: Freedom, freedom of will, determinism, indeterminism, creativity, self, intention, possibility, space, time, duration.