Türkistan hanlıklarının sonu ve cumhuriyet idarelerinin kurulması

Abstract

TÜRKÇE ABSTRAKT (en fazla 250 sözcük) (TÜBİTAK/TURDOK'un Abstrakt Hazırlama Klavuzunu Kullanınız.) ÖZET 1917 sonrasında, Türkistan'daki idare alanındaki gelişmeler, bir çok yönleri ile Osmanlı Devletinin son senelerindeki olayları da çağrıştırıyor. Gerçi orada olaylar bir- iki sene daha erken, 1918-19 yıllarında oluşmaya başlamış idi. Ancak büyük zaman ölçekli tarih gelişmeleri içinde iki-üç senenin pek büyük bir önemi olmayabilir. Bu durum gözönüne alınırsa, XX. yüzyılın ilk çeyreği, hemen bütün Türk aleminde, halkın idareye sahip çıkmasının, yani Cumhuriyet idarelerinin kuruluş çağı olarak kabul edilebilir. Asya'nın ortasından başlayarak Batısına da yayılan ve ilk olarak 1918 lerde görülmeye başlanan halk idaresi, yani cumhuriyet için, dönemde iki ana temel belirledik. İlk temel dünyadaki yeni bilimsel gelişmeler ile atbaşı beraber giden bir modern eğitimin yayılmasıdır. Çağımn ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik eğitim ile Türk insanı, dünyanın ulaştığı fikir ve bilgi düzeyini edinmeye çalıştı. Bu arada cumhuriyetçi fikir akımları ile de temasa geçti. Halkı için en yararlı olanın hangisi olabileceğin iç dünyasında tartıştı ve bir karara varmaya çalıştı. Gerçi bu sıralarda deam edegelen geleneksel eğitim ile de ciddi olarak çatıştı. Cumhuriyet, tarihin de gösterdiği gibi, Türk insanının temel özelliklerine en uygun idare şeklidir. Türkistan ve Batı Türklüğündeki durum bunun en açık kanıtları sayılabilir.

ABSTRACT The area of administration of Turkestan in the years of following 1917 called for the developments in the Ottoman Empire in several respects. Although the events there had started one or two years earlier, in the years of 1918-1919. Measured against great historical changes two to three years may not seem play an important role. But if one takes a closer look at the first quarter of the 20th century, it can be accepted as a founding period. In this period in the Turkish World the people claimed leadership, in other words the government form of the Republic was introduced. The leadership of the people was first being witnessed in 1918, spreading from the centre of Asia to the its West. We have established that in this period two main reasons lead to the leadership of the people, in other words, to the republic. The first reason consists of the new scientific developments together with the spreading of modern education. The Turk was both inclined to meet the needs of that time as well as to obtain the level of knowledge and idea that the world had attained. Through this, he also came in contact with republican currents of thought. Within the country it was discussed what would be the most suitable for the people and it was tried to reach a decision. Although at the same time there was a conflict going on concerning the traditional education system. As we have seen from history, the republic is the most suitable form of government corresponding with the basic traits of the Turkish people. As the most striking proof for this can be counted the state of Turkestan and the Western Turkish community.