Ebû Hanîfe`nin Mürciîliği tartışması

Abstract

Mezheplerin nüvelerinin ortaya çıktığı ve itikadi görüşlerin tartışmaya açıldığı bir dönemde yaşamış olan Ebû Hanîfe, bu zorlu süreçte itidali korumaya çalışmış, Kur'an-Sünnet çizgisinden ayrılmamış mezhep sahibi bir âlimdir. Yaşadığı dönemde fitneler zuhur etmiş, Müslümanlar birbirlerinin kanlarını akıtmış ve bunun neticesinde birbirlerini küfürle itham eder hale gelmiştir. Ebû Hanîfe, böyle çalkantılı bir zamanda ehl-i beyte olan aşırı sevgisinin yanında ehl-ı kıble olan herkesi Müslüman kabul etmiş ve bir kişi bütün günahları işlemiş olsa da bunları helal kabul etmedikçe imanını kaybetmeyeceği hükmüne varmıştır. Dolayısıyla o, bu gibi konularda insanları yargılamaktan uzak durulması ve onların durumunun Allah'a bırakılması gerektiği görüşündedir. Bu düşüncenin neticesi olarak da imanı amelden ayırmış, amel olmasa da imanın olabileceğini savunmuştur. O dönemde amel-iman noktasında Ebû Hanîfe gibi düşünen Mürciî görüş sebebiyle Ebû Hanîfe de bazı gruplarca Mürcie'ye nispet edilmiştir. Biz çalışmamızda İslam Mezhepler Tarihi'nin metodu üzere ve klasik kaynaklardan faydalanarak bu konuyu izah etmeye gayret ettik. Ebû Hanîfe'nin kendi görüşlerini ve onun ashabının-tabilerinin izahlarını esas alarak bu mezhebe aidiyetini tartıştık. Çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın amacından, yönteminden, kapsamından ve Mürcie kelimesinin etimolojik-ıstılahî anlamından bahsettik. Birinci bölümde Mürciî fırkalar ve özellikle bu fırkalarım ayrım noktası olan iman tanımı üzerinde durduk. İkinci bölümü Ebû Hanîfe'nin hayatı ve itikâdî görüşlerine ayırdık. Bu bölümde Ebû Hanîfe'nin itikâdî görüşlerini Mürciî görüşlerle mukayese ederek değerlendirmelerde bulunduk. Son bölümde ise Ebû Hanîfe hakkındaki bu verilerden ve olumsuz rivayetlerin asılsızlığı ya da yanlışlığından hareketle Mürciî olarak kabul edilemeyeceğini savunduk.Anahtar Kelimeler: Mezhep, Ebû Hanîfe, Mürcie, İrcâ, tekfir, büyük günah, amel, iman

Abu Hanifa is a very important scholar who lived at the time of emergence of theological sects and theological discussions. According to him deadly sins dont remove people from religion and we cant say the sinner will go to hell. Because of this opinion his opponents accused him to be a Murjiah which emerged as a theological school that was opposed to the Kharjiitess on questions related to early controversies regarding sin and definitions of what is a true Muslim. Because Abu Hanifa thought that onlay God has the authority to judge who is a true Muslim and who is not and that muslisms should consider all other muslims as part of the community. He believed that the people of Ahl al-Qibla can not be callled kafirs (non believers).This thesis consists of one introduction and three chapter. In the introduction the purpose and goal of the study and the etimological frame of the Word `murjia` have been studied. In the first chapter the sects of Murjiah and their definition of `faith` have been discussed. In the second chapter the life of Abu Hanifa and his theological opinions comparing wiht hte Murjiah's have been analyzed. In the last chapter we figure out that Abu Hanife can not be called Murjiah and put the our reasons. Keywords: sect, Abu Hanifa, Murjiah, deadly sin, action, faith.